نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زبان و ادبیات عربی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

غاغادة السمان نویسنده نام آشنای سوری الاصل که در بیشتر آثار خویش به موضوع زن وحقوق وی می‌پردازد و عیناک قدری نخسین داستان در مجموعه‌ای باهمین نام، که از نادیده شدن حقوق زنان در جامعه سخن می‌گوید و همین امر ضرورت بررسی نگاه نویسندگان زن عرب زبان را از منظرهای مختلف می‌طلبد و نقد روان‌شناختی یکی از حوزه‌های جدید نقد ادبی به شمار می‌رود که ناقد در آن با تکیه بر اصول و مبانی روان‌شناسی، محرّک‌ها و هیجانات روحی و عوامل مؤثر بر آفرینش یک اثر ادبی را مورد بررسی قرار می‌دهد نظر به اینکه روان انسان به طور ناآگاهانه یا آگاهانه از ابزارهای مختلفی برای کنترل اضطراب و رسیدن به آرامش استفاده می‌کند که به آنها ساز و کارهای دفاعی می‌گویند. هدف از این پژوهش،بررسی جلوه های مکانیسم دفاعی نظریۀ فروید در داستان عیناک قدری است تا با واکاوی کشکمش‌های درونی، ذهنی و رفتاری شخصیت اصلی، ژرف ساختی عمیق از مشکلات دنیای زنان ارائه گردد. در این جستار با شیوه توصیف و تحلیل و با رویکرد متن محور و بر بنیان نظریه مکانیسم دفاعی فروید، این داستان مورد بررسی قرار گرفته است. دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد غاده السمان با شخصیت‌پردازی قوی در داستان عیناک قدری موفق شده چگونگی به کارگیری این سازوکارها را توسط طلعت به عنوان شخصیت اصلی با کاربست شیوه‌های نوین ارائۀ داستان که بر پایۀ توصیف شخصیت و حالات ذهنی او ترسیم نماید. شخصیت اصلی داستان در رویارویی با واقعیت جامعۀ مردسالارانه، جهت کاهش اضطراب‌های درونی خود از مکانیسم‌های دفاعی استفاده می‌کند و سازوکار سرکوب و انکار پررنگ ترین مکانیسم در این داستان است که شخصیت اصلی در راستای کسب فرامن به آن روی آورده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Defense Mechanism in the Story of "Ainak Qadri" by Ghaghad Al-Saman

نویسندگان [English]

  • Hossein Nazeri
  • zahra haghayeghi
  • Zahra Makki

Department of of Arabic language & literature' Ferdowsi University of Mashhad and Lecturer at Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad Iran.

چکیده [English]

Picaresqe is an important style in contemporary fiction that writers use to express their views on society and its problems and to critique the social, political, economic and moral situation in their works. Picaresqe stories; it is the story of their adventures and their sufferinds and dangers, which is why they are often written in the form of real autobiographical stories from the point of view of a first-person or third-person conscience. This fictional genre first appeared in 16th century Spain and later spread to other world literatures. Mohammad Shokri has also used this style of story to reflect the society of Moroccan and the Arab world and the deteriorating situation in her works. The main purpose of this paper, which is written in a descriptive – analytical method, is to analyze the content characteristics of Picaresqe in the novels "AL-Khobz AL-Hafi, AL-Shottar and vujooh" known as the Shokri trilogy. This trilogy tells the story of Mohammad Picaro from the beginning to the end and through the author it depicts the problems of the deprived and lower classes of Moroccan society at the time. Findings suggest that content characteristics that place the Shokri trilogy in Picaresqe's novel are critical realism, travel and confront the protagonist with various events, poverty, and the need for a protagonist, unemployment, displacement, and absurd adventures. Madness and companionship whit cunning and slaves, rebellion against social lows and customs, satire and criticism of of society and people, expression of social disorders and moral corruption and bitter satire. Because literary works generally arise from the cultural, social and economic conditions of society and profound impact on people's lives and shokri's trilogy is written in the same way, so addressing this issue can reveal many aspects of the Moroccan society of the time to the reader.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Picaresqe
  • Mohammad Shokri
  • Al-Khobz AL-Hafi
  • AL-Shottar
  • vujooh"
اتکینسون، ریتال و ارنست ر.هیلگارد. (1381)، زمینه روانشناسی، ترجمۀ سعید شاملو و همکاران، چاپ دهم، تهران، انتشارات رشد.
 احمدوند، محمدعلی.(1368)، مکانیسم‌های دفاعی، تهران، انتشارات بامداد.
السمان، غادۀ.(1993)، عیناک قدری، ط 10، بیروت، منشورات غادۀالسمان.
تایسن، لیس.(1378)، نظریه‌های نقد ادبی معاصر، ترجمۀ مازیار حسین زاده و فاطمه حسینی، تهران، نشر نگاه امروز.
الدستوقی، مجدی.(2013)، قائمۀ المیکانیزمات أو آلیات الدفاع، قاهرۀ: مکتبۀ الأنجلو الدصریۀ للنشر والتوزیع.
رجایی، نجمه.(1378)، آشنایی با نقد ادبی معاصر عربی، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی.
زهران، حامد.(1987)، الصحۀ النفسیة و العلاج النفسی، ط 3، قاهره، عالم الکتب.
زکی، احمدکمال.(1997)، النقد الادبی الحدیث، ط 1 مصر: لونجمان، الشرکۀ المصریۀ العالمیۀ للنشر.
سیاسی، علی اکبر.(1367)، نظریه‌های شخصیت یا مکاتب روانشناسی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
عباس، فیصل.(1996)، التحلیل النفسی و الاتجاهات الفرویدیة، بیروت: دارالفکر العربی.
عطیه، جورج.(1391)، ادبیات معاصر عربی (داستان کوتاه، رمان، نمایشنامه، شعر و نقد)، ترجمۀ علی گنجیان و عباس نوروز پور، تهران، سخن.
فارسی،بهنام، مریم صالح زاده و سلمی قیومی.(1399)،«نقد روانشناسی قهرمان رمان «العطر الفرنسی» با تکیه بر نظریه مکانیسم دفاعی فروید»، مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، ش 54، صص 113-136.
فروید، آنا.(1382)، من و ساز و کارهای دفاعی، ترجمۀ محمد علی خواه، تهران، نشر مرکز.
کریمی، یوسف.(1388)، روان‌شناسی شخصیت، تهران، ویرایش.
گری،  کیت و جیل لبیهان (1383)  درس‌نامه نظریه و نقد ادبی، ترجمۀ لیلا بهرانی محمدی، تهران، نشر روزگار.
لاندین، رابرت دبلیوت.(1378)، نظریه‌ها و نظام‌های روان شناسی، ترجمۀ یحیی سیدموسوی، تهران، ویرایش.
مدنی، نسرین.(1385)، در کوچه های خاکی معصومیت، تهران، چشمه.
مندور، محمد.(2008)، النقد و النقاد المعاصرون،ط 6، قاهره: نهضۀ مصر للطباعۀ والنشر والتوزیع.
هلر، شارون.(1389)، دانشنامه فروید، ترجمۀ مجتبی پردل، مشهد، ترانه.
یوسف، شوقی بدر.(2010)، القصۀ القصیرۀ النسویۀ اللبنانیة (أنطولوجیا)، اسکندریۀ، موسسۀ حورس الدولیۀ.
Abbas, F., (1996). Psychoanalysis and Freudian Attitudes, Beirut: Dar Al-Fikr Al-Arabi. ]In Arabic[.
Atieh, G., (2012). Contemporary Arabic Literature (short story, novel, drama, poem and critique), translated by Ali Ganjian and Abbas Norouzpour, Tehran: Sokhan.]In Persian[.
Freud, A., (2003) Me and Defense Mechanisms, translated by Mohammad Alikhah, Tehran: Center.
Gary, K., and Labihan, J., (2003) Textbook of Theory and Literary Criticism, translated by: Leila Behrani Mohammadi, Tehran: Roozegar Publications. ]In Persian.[
Karimi, Y., (2009). Personality Psychology, Tehran: Edited.]In Persian[.
Landin, R. W., (1999). Theories and systems of psychology, translated by Yahya Seyed Mousavi, Tehran: edited.[In Persian].
Madani, N., (2006) In the dirt alleys of innocence, Tehran: Cheshmeh.[In Persian].
Mandour, M., (2008). Contemporary Criticism and Criticism, 6th Edition, Cairo: Nahdet Misr for printing, publishing and distribution.[In Arabic].
Schultz, D., and Sydney, E. S., (2000). Personality Theories, translated by Yahya Seyed Mohammadi, third edition, Tehran: edited. [In Persian].
Youssef, S. B., (2010) The Lebanese Feminist Short Story (Ontology), Alexandria: Horus International Foundation.]In Arabic[.
Zaki, A. K., (1997). Modern Literary Criticism, 1st Edition, Egypt: Longman, The Egyptian International Publishing Company. [In Arabic].
Ahmadvand, M. A,. (1989). Defense Mechanisms, Tehran: Bamdad.]In Persian[.
Al-Dasooqi, M., (2013).List of mechanisms or defense mechanisms, Cairo: Anglo-Egyptian Library for Publishing and Distribution .] In Arabic[.
Al-Samman, G., (1993). Ainak Qadri, 10th edition, Beirut: Ghada Samman Publications.]In Arabic[.
Atkinson, R., and Ernest R. H,. (2002). Psychology, translated by Saeed Shamloo et al, 10th edition, Tehran: Roshd.]In Persian[.
Farsi, B., Salehzadeh, M. and Qayyumi, S., (2020), "Criticism of the psychology of the hero of the novel "Al Atar al-Fransi" based on Freud's defense mechanism theory", Journal of the Iranian Language and Arabic Literature Association, vol. 54, pp. 113-136.]In Persian[.
Heller, S., (2010). Danshanameh Freud, translated by: Mojtaba Pardel, Mashhad: Taraneh. [In Persian].
Rajaei, N., (1999). Introduction to Contemporary Arabic Literary Criticism, Mashhad: Ferdowsi University.[In Persian].
Siyasi, A. A., (1989). Personality Theories or Schools of Psychology, Tehran: University of Tehran. [In Persian].
Tyson, L., (1999). Theories of Contemporary Literary Criticism, translated by Maziar Hosseinzadeh and Fatemeh Hosseini, Tehran: Negah Emrooz.[In Persian].
Zahran, H., (1987). Mental Health and Psychotherapy, 3rd Edition, Cairo: The World of Books.[In Arabic].