نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران،

2 دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات عربی دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران،

چکیده

کاربردشناسی یا پراگماتیس مطالعه ای دربارۀ ارتباط میان ساختار زبان و کاربرد آن است. یکی از مهمترین مؤلفه ها برای تحلیل کاربردشناختی متون، شناسایی شاخص‌های ادب ورزی است که هدف آن کشف شیوه‌های ادب‌ورزی و به‌گویی و نقش آن‌ها در انعکاس مفاهیم ضمنی است. از آنجا که مفاهیم ضمنی در کاربرد زبان پدیدار می‌شود بنابراین فهم آن‌ها در شناخت دو عامل بیرونی و درونی شکل می گیرد. پژوهش پیش رو با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد کاربردشناختی، سی و یک پاره گفت نهج البلاغه در مقوله بخشندگی، بخل و صبر را بر اساس دسته بندی کتاب «المعجم الموضوعی لنهج‌البلاغه» مورد مطالعه قرار داده و شیوه های ادب ورزی در این پاره گفت ها را نقد و تحلیل نموده است. با بررسی راهبردهای ادب ورزی در موضوعات یادشده در نهایت این نتیجه حاصل شد که امام (ع) ضمن رعایت سازوکارهای ادب ورزی، مخاطب را آگاه نموده و به او اطمینان می دهد تا کلام ایشان را پس از سنجش، ارزیابی، تعقل، تدبر و استدلال بپذیرد. در این راستا ایشان از راهبردهایی از قبیل ایجاد اشتیاق، اشاره به قدرت اختیار انسان، منعطف کردن ذهن، تلطیف سخن، همسوسازی هدف خود با هدف گوینده، افزایش آزادی عمل و غیره معانی افزوده ای مانند تذکر و یادآوری، هشدار دادن، آگاه‌کردن، بازداشتن، ترغیب کردن، بزرگداشت شأن مخاطب و مواردی از این قبیل، درخواست تجدید نظر دربارۀ یک مساله را به مخاطب القا کرده است بدون اینکه کوچک ترین خدشه ای به شخصیت مخاطب وارد کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Pragmatic Analysis of Politeness Mechanisms in the Ethical Concepts of Nahj al-Balagha

نویسندگان [English]

  • Seyyed Mehdi Masboogh 1
  • Akram Zolfaghari 2

1 Professor of Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Humanities, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran,

2 Ph.D. Graduated of Arabic language and literature, Faculty of Humanities, Boali Sina University, Hamedan, Iran.

چکیده [English]

Pragmatics is the study of the relationship between the structure of language and its use. One of the most important components for the functional analysis of texts is the identification of Politeness theory indicators, the purpose of which is to discover the manners of politeness and speech and their role in reflecting implicit concepts. Since implicit concepts appear in the use of language, their understanding is formed in the recognition of two external and internal factors. The leading research with a descriptive-analytical method and with a pragmatic approach, studied thirty-one utterance of Nahj al-Balagheh in the category of forgiveness, miserliness and patience based on the classification of the book "Thematic Dictionary of Nahj al-Balagheh" and the manners of Politeness theory in this part He has criticized and analyzed the statements. By examining the strategies of Politeness theory in the mentioned topics, the conclusion was finally reached that Imam (A.S.) while observing the mechanisms of politeness, informs the audience and assures him to accept his words after weighing, evaluating, thinking, deliberating and reasoning. In this regard, he uses strategies such as creating passion, referring to the power of human will, making the mind flexible, softening the speech, aligning one's goal with the speaker's goal, increasing the freedom of action, etc. Additional meanings such as warning and reminding, warning, informing, stopping , persuading, honoring the audience's dignity and such things, it has inspired the audience to appeal about an issue without harming the personality of the audience in the slightest

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pragmatics
  • Politeness theory
  • Ethical concepts of Nahj al-Balagha
آیتی، عبدالمحمد. (1378)، ترجمۀ نهج­البلاغه، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
أویس، کریم محمد (1408)، المعجم الموضوعی لنهج­البلاغة. مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة.
بحرانی، میثم بن علی بن میثم. (1375)، شرح نهج‌البلاغه، ترجمۀ قربانعلی محمدی مقدم، علی‌اصغر نوایی یحیی زاده، مشهد، بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی.
بهاءالدین السبکی (2003)، المفتاح، تحقیق: عبد الحمید هنداوی، بیروت، المکتبة العصریة.
تک­تبار فیروزجانی، حسین، حاجی­خانی، علی، مقدسی­نیا، مهدی (2018)، دراسة استراتیجیة مراعاة الأدب فی الصحیفة السجادیة، مجلة الجمعیة الإیرانیة للغة العربیة وآدابها، فصلیة علمیة محکمیة، العدد 49، شتاء 1397 هـ. ش، صص 20-1.
عبید، حاتم (2015)، البعد الثقافی فی تعلیم العربیّة لغة ثانیة، العدد 2، مجلة اللسانیّات العربیة لمرکز الملک عبدالله بن عبد العزیز، 2015، صص 118-147.عربی، موسی، اشراق­پور، مریم (1398)، تحلیل کاربردشناسی خطبه امام حسن (ع) در باب صلح، مجله ادب عربی، سال 11، شمارۀ 2، صص167-186.
مجموعة من المؤلفین فی مجمع اللغة العربیة (1994)، المعجم الوجیز، مصر، وزارة التربیة والتعلیم.
مقدسی­نیا، مهدی، سلطانی، سید علی‌اصغر (1392)، کاربردشناسی زبان و سازوکارهای ادب ورزی در برخی از ادعیۀ شیعه، دوماهنامه جستارهای زبانی، شمارۀ 5، صص 228-207.
مکارم شیرازی، ناصر (1390)، پیام امام امیرالمؤمنین، شرح تازه­ و جامعی بر نهج‌البلاغه. قم: امام علی بن أبی طالب (ع).
نجفی ایوکی، علی؛  طالبیان،  منصوره (1396)، بررسی و تحلیل شگرد احتجاج در کلمات قصار امام علی علیه‌السلام، پژوهشنامه نهج­البلاغه، شمارۀ 25، صص 41-60.
یول، جورج (1385)، بررسی زبان، ترجمۀ علی بهرامی، تهران، رهنما
ـــــــــــ (1398)، کاربردشناسی زبان. ترجمۀ محمد عموزاده مهدیرجی، منوچهر توانگر، تهران، سمت.
Bahrani, Maitham bin Ali bin Maitham. (1996), Description of Nahj al-Balagheh, translation: Gurban Ali Mohammadi Moghadam, Ali Asghar Nawai Yahiizadeh, Mashhad: Astan Quds Razavi Islamic Research Foundation. [in Persian].
Brown, Penelope. Levinson, Steven C.(1987), Politeness: Some Universals in Language Usage. Cambridge: Cambridge University Press. [in English].
Makarem Shirazi, Nasser. (2011), Message of Imam Amir al-Mu'minin, a new and comprehensive commentary on Nahj al-Balagha. Qom: Imam Ali bin Abi Talib (a.s.). [in Persian].
Moghadasi Nia, Mehdi, Soltani, Seyyed Ali Asghar. (2012), Pragmatics of language and politeness mechanisms in some Shia supplications, Bimonthly Journal of Linguistic Studies, No. 5, pp. 228-207. [in Persian].
Najafi Ayuki, Ali. Talebian, Mansoura. (2016), Investigation and analysis of the method of protest in the short words of Imam Ali (peace be upon him), Nahj al-Balagha Research Journal, No. 25, pp. 41-60. [in Persian].
Searle, John R., (1969),  Speech Acts: an Essay in the Philosophy of Language. Cambridge University Press. Cambridge. [in English].
Tak Tabar Firouzjani, Hossein, Haji Khani, Ali, Moghadasi-Nia, Mehdi. (2018), A Strategic Study of Literature Consideration in Sahifa al-Sajjadiyya, Journal of the Iranian Society of Arabic Language and Literature, a refereed scientific quarterly, Issue 49, Winter 1397 AH, pp. 1-20. [In Arabic].
Uwais, Karim Muhammad. (1987), Thematic Dictionary of Nahj al-Balagha. Mashhad: Islamic Research Complex. [In Arabic].
Yule, George. (2006), Language review. Translator: Ali Bahrami, Tehran: Rahnama. [in Persian].
Yule, George. (2018), Pragmatics of language. Translator: Mohammad Amozadeh Mehdirji, Manouchehr Tawanger, Tehran: Samt. [in Persian].