ادب عربی

واکاوی تطبیقی شعر «لحظات میتة» از ودیع سعادة و «چیزی بگو، از عشق...» از حافظ موسوی (بر اساس نظریۀ نشانه‌شناسی رولان بارت)

هدیه قاسمی فرد؛ ناصر زارع

دوره 14، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 1-25

https://doi.org/10.22059/jalit.2021.324983.612397

چکیده

نشانه‌شناسی به عنوان یکی از شاخه‌های نسبتاً جدید معرفت بشری در پی آن است تا با تکیه بر متن و رمزگشایی نشانه‌ها و چگونگی کارکرد آن‌ها، افق‌هایی نو از متن را به روی مخاطب بگشاید. اشعار روایی «ودیع ... بیشتر نشانه‌شناسی به عنوان یکی از شاخه‌های نسبتاً جدید معرفت بشری در پی آن است تا با تکیه بر متن و رمزگشایی نشانه‌ها و چگونگی کارکرد آن‌ها، افق‌هایی نو از متن را به روی مخاطب بگشاید. اشعار روایی «ودیع سعادة» شاعر معاصر لبنانی و حافظ موسوی شاعر معاصر ایرانی دارای لایه‌های درونی و معنایی پربسامدی است که با زبانی تصویری به شرح حوادث می‌پردازد. نظر به تعدد سطوح رمزگانی در اشعار روایی این دو شاعر، این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و از منظر مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی به نشانه‌شناسی رمزگان‌های موجود در شعر «لحظات میتة» از ودیع سعادة و «چیزی بگو، از عشق...» از حافظ موسوی بر اساس نظریۀ «رمزگان‌ پنج‌گانۀ» رولان بارت (1915-1980)، نشانه‌شناس فرانسوی می‌پردازد و ابعادی از ظرفیت‌های تأویل‌پذیری این دو شعر را به دست می‌دهد. نتایج به دست داده‌شده از این پژوهش چنین است که رمزگان‌های ‌به کار رفته در این دو شعر سوای استفادۀ شکلی، یکی از شگردهای موفق دو شاعر در خلق متنِ باز محسوب می‌گردد؛ این موضوع در عنوان هر دو شعر که تأویل‌پذیر بوده و در حیطۀ رمزگان معمایی قابل بررسی است، نمود بیشتری دارد. رمزگان معنایی این دو شعر ‌با دلالت‌های ضمنی، رمزگان‌ نمادین آن با تقابل‌های آشکار و قابل ادارک، رمزگان‌ کنشی به عنوان پربسامدترین رمزگان این دو شعر با پی‌رفت‌های مرتبط با یکدیگر و رمزگان فرهنگی با بُعدی ایدئولوژیک و تبیینی بینامتنی جهت بازنمایی حوادث جنگ و مطلوب نهایی سعادة و موسوی موفق بوده و عامل پیشبرد حرکت روایی متن محسوب می‌گردد.

تحلیل ساختاری رمان «حب بلا مقاومة» اثر لیلی عیتاوی بر اساس رمزگان های پنج گانه رولان بارت

زهرا فرید؛ رقیه رستم پور

دوره 14، شماره 2 ، مرداد 1401، ، صفحه 23-42

https://doi.org/10.22059/jalit.2021.329664.612440

چکیده

نقد ساختارگرا یکی از شاخه های نقد متون ادبی به شمار میرود که در آن به کشف ساختارها و رابطه میان اجزاء و قوانین پرداخته می شود. یکی از پایه گذاران این مکتب «رولان بارت» (Roland Barthes) (1915-1980) اهل ... بیشتر نقد ساختارگرا یکی از شاخه های نقد متون ادبی به شمار میرود که در آن به کشف ساختارها و رابطه میان اجزاء و قوانین پرداخته می شود. یکی از پایه گذاران این مکتب «رولان بارت» (Roland Barthes) (1915-1980) اهل فرانسه است. او مدلی را تحت عنوان «رمزگان پنجگانه» برای تحلیل ارائه داده که به تشخیص و کشف لایه های کُنشی، معمایی، ضمنی، فرهنگی و نمادین متن می انجامد. با استفاده از این رمزگان میتوان نشانهها را به واحدهای معنادار تبدیل کرد و به درک ارتباط میان دال و مدلول رسید. این مقاله بر آن است که بر اساس روش توصیفی- تحلیلی رمزگان های پنجگانه در رمان «حب بلامقاومة» اثر«لیلی عیتاوی» نویسنده معاصر لبنانی را استخراج و رمزگشایی کند و با بررسی آنها به دال مرکزی داستان دست یابد. این رمان با استفاده از هر پنج رمزگان مفهوم مقاومت و عشق را به عنوان دال مرکزی طرح کرده و قهرمانان اصلی داستان را به عنوان نماد روحیه شهادت طلبی و مشتاق رسیدن به عشق حقیقی معرفی کرده است. همچنین داستان با هماهنگی در ساختار و محتوا، گاه به بیان ضمنی ارزش ها و ایدئولوژی شخصیت های جهادگر، در قالب گفتگوها و یا توصیف های غیرمـستقیم پرداخته و در این میان، دوگانه حق و باطل را نیز از خلال وجوه خصـلت های متعارض میان شخصیت های مثبت و منفی، رقم زده است. نگاه مطلق گرای نویسنده به شخصیت ها باعث ایجاد شخصیت های نمادین در داستان شده و طرح معماهای کوچک و بزرگ و پاسخ دادن به آنها در طول داستان نیز، به پیشبرد حوادث کمک کرده است.

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 15 (1402)

دوره 14 (1401)

دوره 13 (1400)

دوره 12 (1399)

دوره 11 (1398)

دوره 10 (1397)

دوره 9 (1396)

دوره 8 (1395)

دوره 7 (1394)

دوره 6 (1393)

دوره 5 (1392)

دوره 4 (1391)

دوره 3 (1390)

دوره 1 (1388)

کلیدواژه‌ها = رولان بارت

واکاوی تطبیقی شعر «لحظات میتة» از ودیع سعادة و «چیزی بگو، از عشق...» از حافظ موسوی (بر اساس نظریۀ نشانه‌شناسی رولان بارت)

چکیده

تحلیل ساختاری رمان «حب بلا مقاومة» اثر لیلی عیتاوی بر اساس رمزگان های پنج گانه رولان بارت

چکیده