نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• وحید سبزیان‌پور ¹
• وجیهه سروش ²

¹ استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی، کرمانشاه

² دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی، کرمانشاه

چکیده

جاحظ از جمله نویسندگان عرب است که در آثار خود توجه ویژه­ای به ایرانیان، آیین و رسوم ایرانی، پادشاهان ساسانی و سخنان حکیمانة آن‌ها داشته است، به گونه­ای که به سهولت می­توان دریافت که فرهنگ ایرانی از نظر او قابل احترام و گاه برتر از فرهنگ عربی است. جاحظ به وضوح اعتراف می­کند که عرب­ها آیین کشورداری و سیاست را از ایرانیان آموختند. میزان و معیار درستی و صحت هر موضوع را خواست و ارادة شاهان می­داند و به همین سبب در ابتدای بسیاری از موضاعات خود می­گوید: از اخلاق شاهان این است که... بر شاهان جایز نیست که... از حقوق شاهان این است که... در این نوشتار به دیدگاه­های مختلف وی درباره ایرانیان و پادشاهان ساسانی، آداب ‌و رسوم، آداب پوشاک، خوراک، مجالس خوش‌گذرانی، حکمت­ها و... پرداخته شده است. چنانکه وی در آغاز هر باب از کتابش که به موضوعی خاص اشاره دارد، ابتدا به توضیحی کلی دربارة آن می­پردازد و سپس به ذکر دیدگاه­های ایرانیان و پادشاهان ساسانی در آن موضوع خاص می‌پردازد و آنگاه به میان خلفای عرب می­آید و دیدگاه­های آنان را که درواقع تکرار همان آیین و آداب ‌و رسوم شاهان ساسانی است بیان می­کند. این شیوة نگارش به وضوح تأثیرپذیری فرهنگ عربی از فرهنگ ایرانی را نشان می­دهد به‌ویژه در اموری که از سنت­های ایرانی است از جمله جشن مهرگان و نوروز و نیز آیین پرده­داری و تشریفات دربار که در خلافت اسلامی پیشینه­ای نداشته است. می­توان گفت که گسترة نفوذ فرهنگ و آداب ‌و رسوم ایرانی در میان خلفای عرب به حدی بوده است که جزئی جدایی­ناپذیر از زندگی آن‌ها شده و با فرهنگشان عجین شده است و می­توان بسیاری از آداب و رسوم ناشناختة دولت ساسانی را از آیین و رسوم رایج در خلافت عباسی شناخت و این کتاب جای خالی متون پهلوی را که غالبا از میان رفته­اند پر می‌کند.

کلیدواژه‌ها

• کتاب تاج
• جاحظ
• پادشاهان ساسانی
• آداب ‌و رسوم ایرانی
• حمکت

عنوان مقاله [English]

Book Review: Reviewing the Book Taj by Jahez

نویسندگان [English]

• Vahid Sabzianpoor ¹
• Vajihe Soroush ²

¹ Professor, Department of Arabic Language and Literature, Razi University, Kermanshah

² PhD Candidate in Arabic Language and Literature, Razi University, Kermanshah

چکیده [English]

Jahez is one of the Arab writers who in his works paid special attention to Iranians, Iranian customs, and the Sassanid kings in such a way that it can be easily understood that Iranian culture is respectable and sometimes superior to Arabic culture in his opinion. Jahez clearly admits that the Arabs learned the religion and politics from the Iranians. To him the extent and standard of the correctness is determined by the kings, which is why he says at the beginning of many of his arguments, “It is the morality of the kings that...” or “it is not permissible for the kings that...” or “It is right of the kings that...” In this article, his views regarding Iranians and Sassanid kings including their customs, codes of clothing, table manners, and parties are discussed. At the beginning of each chapter of his book Jahez first gives a general explanation about the topic that is going to be discusses and then mentions the views of Iranians and Sassanid kings on that subject and then goes to the Arab caliphs who in fact imitate the rituals and customs of the Sassanid kings. This style of writing clearly shows the influence of Iranian culture on Arabic culture, especially in matters belonging to Iranian tradition, such as the celebration of Mehregan and Nowruz, the ritual of veiling, and court ceremonies, which have no history in the Islamic Caliphate. And many of the unknown customs of the Sassanid government can be recognized from the common rituals and customs in the Abbasid caliphate, and thus Taj fills in the gaps of the Pahlavi texts that have disappeared.

کلیدواژه‌ها [English]

• Taj
• Jahez
• Sassanid kings
• Iranian customs
• Sassanid
• Wisdom