نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مرتضی قائمی ¹
• صلاح الدین عبدی ¹
• ابراهیم احمدی ²

¹ دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا همدان

² دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا همدان

چکیده

معناشناسی دانشی است که به بررسی معنا می­پردازد و معناشناسی تاریخی – توصیفی از جمله مهمترین و رایج­ترین روش­های این علم به شمار می­رود. یکی از شیوه­های یافتن معانی دقیق واژه در معناشناسی تاریخی- توصیفی، استفاده از روابط همنشینی و جانشینی درون ساختار زبانی است. این روش بر نظریة ساختارگرایی استوار است. بدون شک کاربرد این روش در مطالعه­ و فهم قرآن که دارای لایه­های پیچیدة معنایی است، نقش عمده­ای ایفا می­نماید. مطالعة حاضر با هدف شناخت و معرفی معنا و مفهوم واژه حمیم در نظام معنایی قرآن کریم انجام شده و تلاش کرده است نقش واژگان همنشین و جانشین در کشف معنای «حمیم» بررسی نماید. بنابراین سوال اصلی پژوهش حاضر آن است که کدام یک ار واژگان همنشین و جانشین واژه حمیم در کشف معنای این واژه بیشتر کمک می­کنند و مهمترین مولفه­های معنایی واژه مذکور به عنوان شرایط لازم و کافی کدامند؟ نتایج این مقاله نشان داده است  که مهمترین مؤلفه­های معنایی واژة «حمیم» عبارت­اند از اختصاص به حوزة عذاب، مایع بودن، دردناک و خشن بودن، ذوب کنندگی، مهلک بودن، ازبین بردن اعضا، و حرارت زیاد. علاوه بر این لفظ «حمیم» بر محور همنشینی با ماده­های فعلی «صَبّ»، «ذاقَ»، «سَقَی»، «قطع»، «سحب»و «صهر» و با مفردات اسمی «ماء»، «غسّاق»، «سموم»، «عذاب» و بر محور جانشینی با واژه­های «عذاب» ،«آنیة» و«نار» روابط معنایی دارد و غالب آیاتی که در آن­ها واژه­ی «حمیم» به کار رفته است، به حوزه­ی معنایی کافران، منکران و خصومت گران دین اختصاص یافته است.

کلیدواژه‌ها

• معنا شناسی
• روابط همنشینی و جانشینی
• حمیم
• مولفه‌های معنایی

عنوان مقاله [English]

The Study of Semantic Components of the Quranic Word “Ḥamim” Based on the Syntagmatic and Paradigmatic Relations

نویسندگان [English]

• Morteza Ghaemi ¹
• Salah al-din Abdi ¹
• Ebrahim Ahmadi ²

¹ Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Buali Sina University

² PhD student, Arabic Language and Literature, Buali Sina University

چکیده [English]

Semantics deals with studying the meaning and historical-descriptive semantics is one of the important and most common disciplines in this science. One of the ways to find the exact meanings of a word in the historical-descriptive semantics is using the syntagmatic and paradigmatic relations within the linguistic structure. This method is based on the structuralism theory. Undoubtedly, the application of this method plays a major role in the study and understanding Qur'an, which has complex semantic layers. The present study aims at identify and introduce the meaning of »Ḥamim« in the semantic system of the Holy Quran and has tried to study the role of the syntagmatic and paradigmatic vocabulary in identifying the meaning of »Ḥamim«. Therefore, the main question of the present study is, which of the syntagmatic and paradigmatic words of »Ḥamim« give the most help to heuristically discover the meaning of this word and what are the most important semantic components of the term as necessary and sufficient conditions? The results of this paper have shown that the most important semantic components of the term »Ḥamim «are punishment, fluidity, pain and harshness, melting, fatalities, elimination of body parts, and extreme heat. Also, the term Ḥ»amim« on the syntagmatic axis has semantic relationship with verbal lexemes of “Sabba (صَبّ)”, “Zᾱqa (ذاقَ)”, “saqᾱ (سَقَی)”, “Qata’a (قطع)”, “Saḥaba (سحب)”, and “sahira (صهر)” and nominal terms of “Mᾱ (ماء)”, “ghssᾱq (غسّاق)”, “Samūm (سموم)”, “Azᾱb (عذاب)”, and on the paradigmatic axis with the words “Azᾱb (عذاب)”, “ᾱniyah (آنیة)”, and “Nᾱr (نار)”. , most of the verses which use “Ḥamim” dedicated to the semantic domain of Azab (torment), Kᾱfirᾱn (infidels), Mūnkirᾱn (deniers), and those who hated of religion.

کلیدواژه‌ها [English]

• semantics
• Syntagmatic and Paradigmatic Relations
• Ḥamim
• Semantic Components