ادب عربی - فهرست مقالات

دلالت لفظ بر معنا در شعر، از سویی همچون نظام متعارف زبان بوده، هر لفظی بر معنای مدلول خود دلالت می‌کند. این باتوجه به جنبه نمادی زبان و وجه خودآگاه آن است که نقش پیام‌رسانی شعر را ممکن می‌سازد. درواقع، ... بیشتر دلالت لفظ بر معنا در شعر، از سویی همچون نظام متعارف زبان بوده، هر لفظی بر معنای مدلول خود دلالت می‌کند. این باتوجه به جنبه نمادی زبان و وجه خودآگاه آن است که نقش پیام‌رسانی شعر را ممکن می‌سازد. درواقع، نظام متعارف زبان، تاحدودی کاربری ارتباطی خود را در شعر حفظ می‌کند. از سوی دیگر، با توجه به وجه ناخودآگاه شعر و غلبه ابهام بر آن، و نیز به دلیل تأثیر موسیقی، حاصل تحقق تجربۀ شعری، دایرۀ معانی شعر گسترش می‌یابد و کارکرد پیام‌رسانی آن کاهش یافته، روابط تازه‌ای میان معانی الفاظ ایجاد شده و مجموعۀ جدید معنایی شکل میگیرد که باعث افزایش توان شعر در برانگیزاندن احساس می‌گردد و تأثیر روانی آن، اصالت بیشتری می‌یابد. این روند، شعر را از ماهیت یک رسانه رسمی ارتباطی که درجهت انتقال معانی مقصود بکار گرفته شود، خارج می‌سازد، و هویتی حسی و عاطفی بدان می‌بخشد. تحقیق حاضر بر آنست تا با تبیین مختصات و ماهیت حقیقی شعر و ارائه تصویری واضح از قدرت منحصر به فرد شعر در بیان معنی همراه با برانگیزانندگی احساسات و عواطف در مخاطب که تا بالاترین حد ممکن شعر را به موسیقی نزدیک میسازد، پیراستگی هویت و پیکره شعر از تحمیل معانی و مفاهیم نامتناسب با موجودیت حقیقی شعر و فاصله ثابت آن با متون منطقی از جهت مفاهیم و نیز از جهت عدم بکارگیری شیوه بیان مستقیم به تحلیل و استنتاج ادبی بپردازد.معانی شعر درشکل مطلوب و ایده‌آل آن، بطور مستقیم قابل دریافت نیست، بلکه دریک نظام «معناگرا» ادراک شده و حاصل تأمل در بافت ومتن شعر، و نیز سنخیت یافتن فضای ذهنی متلقی با محیط فکری شاعر خواهدبود. این تحقیق بر اساس تبیین و تحلیل آراء ناقدان و بررسی ابعاد و زوایای نظریات ایشان ارایه شده است.

خوانش فمنیستی-اگزیستانسیالیستی مجموعه «أنظر إلیک» مرام المصری

فرهاد رجبی؛ فاطمه پرچگانی

دوره 10، شماره 1 ، خرداد 1397، ، صفحه 91-107

https://doi.org/10.22059/jalit.2018.223504.611615

چکیده

شعر سالهای اخیر زبان عربی به شدت تحت تأثیر جریانهای مسلط بر حوزههای فکری و فرهنگی است؛ شاعران با توسعه بخشیدن به آگاهیهای خود، با حفظ چارچوبهای هنری،شعرشان را در مسیر اندیشه حرکت میدهند. ... بیشتر شعر سالهای اخیر زبان عربی به شدت تحت تأثیر جریانهای مسلط بر حوزههای فکری و فرهنگی است؛ شاعران با توسعه بخشیدن به آگاهیهای خود، با حفظ چارچوبهای هنری،شعرشان را در مسیر اندیشه حرکت میدهند. آنها در تلاشند تا بدینوسیله بین هنر و آگاهیهای انسانی، ارتباط برقرار نمایند. ازجمله شاعران معاصر عربی، که نوگرایی توأم با اندیشهورزی در شعرش نمود مییابد مرام المصری شاعری سوری است. او در اشعارش به ویژه در مجموعة أنظر إلیک مقولة هستیشناسی خویش را با تجربههای زیست، در هم آمیخته است و بهعنوان یک زن میخواهد بین دغدغههای انسانی مرتبط با مسئلة زنان و آگاهیهای فلسفی با ساختار هنری شعرش رابطه برقرار نماید. بر همین اساس مطالعه و بررسی نشان میدهد که مجموعة حاضر، قابلیت خوانش بر مبنای دیدگاههای فمنیستی-اگزیستانسیالیستی سیمون دوبووار را دارد؛ چرا که شاعر توانسته است با اتخاذ زبانی ساده و حفظ چارچوبهای هنری در فضایی متفاوت، تجربههای شرقی-غربی خویش را دربارة زن به تماشا گذارد. نتیجة این نوشته نشان میدهد که مقولههایی همچون دغدغههای حضور واقعی زن، بحران هویت، نقشآفرینی زنان و مسئلة خود از مهمترین مؤلفههای مشترک بین شعر المصری و نگرش دوبووار است و البته ممکن است شاعر بهعنوان یک آفرینشگر خلاق، گاهی نگرشهایش با الگوهای قبلی سازگار نباشد که ازجمله آنها باید به مقولة توجه شاعر به خود در پرتو حضور اجتماعی و تکیه بر عناصر هویتبخش هستی اشاره کرد.

واکاوی روانشناختی مضامین مشترک در اشعار سید قطب و دیوان ترکی شهریار

علی احمدزاده؛ کبری روشنفکر

دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 19-38

https://doi.org/10.22059/jalit.2016.60174

چکیده

ناکامیها و تضادهای زندگی، موجب آشفتگی انسان میگردد و ساختار شخصیتی «من» (ego) را مختل میکند. در چنین شرایطی، سیستم‌های دفاع روانی فعال میشود تا با از بین بردن اضطراب و تشویشی که «من» ... بیشتر

بسترهای مقاومت در اشعار محمدعلی شمس الدین

محمد صالح شریف عسکری؛ لیلی اصل رکن آبادی

دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 185-204

https://doi.org/10.22059/jalit.2016.60182

چکیده

ادبیات مقاومت به عنوان یکی از انواع جدید ادبی، در بسیاری از کشورهای عربی و غیر عربی، رایج است. برخی شاعرانِ این عرصه، سهم بسزایی در روند تصویر آفرینیهای زیبا و خیال انگیزیهای پویا داشتهاند که ... بیشتر

نقد جامعه شناختی شعر عَدیّ بن زید عبادی

عباس عرب؛ امید ایزانلو

دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 241-262

https://doi.org/10.22059/jalit.2016.60184

چکیده

نقد جامعه شناختی در اوایل قرن بیستم توسط جورج لوکاچ بنیان گذاشته شد و پس از او لوسین گلدمن و میخائیل باختین آن را گسترش دادند. در نقد جامعه شناختی، محتوا در صورت تأثیر میگذارد و شرایط جامعه، شکل ... بیشتر

دنیای متفاوت نمادهای طبیعی در شعر ادونیس

امیر مرتضی؛ حامد صدقی

دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 263-282

https://doi.org/10.22059/jalit.2016.60171

چکیده

شعر معاصر، همواره کوشیده است تا با بهرهگیری از تکنیکهای جدید ادبی، رسالت خویش را در راستای انعکاس واقعیات اجتماعی و سیاسی و آگاه سازی مردم و تشویق آنها به تغییر در جهت پیشرفت، محقق سازد. در این میان، ... بیشتر شعر معاصر، همواره کوشیده است تا با بهرهگیری از تکنیکهای جدید ادبی، رسالت خویش را در راستای انعکاس واقعیات اجتماعی و سیاسی و آگاه سازی مردم و تشویق آنها به تغییر در جهت پیشرفت، محقق سازد. در این میان، کاربرد فراوان نماد به عنوان یکی از وسائل و تعبیرات ادبی، از بارزترین نمونههای شعر معاصر عرب و از جسورانهترین رویکردهای شاعران معاصر عربی است. ادونیس از جمله شاعران برجستة معاصر عرب است که ویژگی بارز اشعار وی نمادپردازی است. با توجه به گستردگی زبان نمادین ادونیس، این پژوهش، تنها به نمادهای طبیعی میپردازد و بر آن است تا ضمن ارائة پدیدههای طبیعی که به صورت برجسته در اشعار ادونیس، کاربردی نمادین یافتهاند، به نتایجی جدید از تحلیل نمادهای مذکور، دست یابد. نتیجة به دست آمده، نشان دهندة این موضوع است که برخی عناصر طبیعی همچون آب، آتش، سنگ و... به جهت همسویی با اعتقادات و اندیشههای اساسی وی، نقشی محوری و بنیادین را ایفا میکنند و دارای بسآمد بالایی هستند. عناصر گیاهی و جانوری نیز در مراحل بعدی قرار دارند. وجه مشترک معنایی بیشتر این نمادهای طبیعی، تحرّک، جابجایی و پویایی است. دیگر اینکه غالب عناصر طبیعی و گیاهی در شعر او، جنبة مثبت دارند و تنها برخی عناصر جانوری مثل عنکبوت، جنبة منفی دارند.

شعر بهتر است یا نثر (مقابلة آراء و دیدگاه ها در ادب فارسی و عربی)

حسین شمس آبادی

دوره 7، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 155-176

https://doi.org/10.22059/jalit.2015.56686

چکیده

مسألة برتری شعر یا نثر و سخن دربارة هریک، مسألة تازهای نیست، بلکه همزمان با پیدایش دانشهای زبانی، یعنی: نحو، بیان و بلاغت مطرح گردید و به عنوان مشکلی حل نشدنی تاکنون باقی مانده است. بطور کلی ادبا ... بیشتر

نمونه هایی از تصویرپردازی هنری در شعر شاعران مشهور اندلس

عبدالوحید نویدی؛ مجتبی عمرانی پور

دوره 7، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 325-346

https://doi.org/10.22059/jalit.2015.56709

چکیده

در نقد ادبی امروز دو اصطلاح تصویر و تصویرپردازی، حضور چشمگیری دارد. رکن اصلی زیبایی یک اثر ادبی، تصویر است و هر اندازه تصاویر پویاتر باشد، متن ادبی ارزشمندتر میشود. شعر شعرای اندلس از نظر مقام ادبی، ... بیشتر

سبک‌شناسی سروده های محمود درویش

حسن رحمانى راد؛ مرضیه آباد؛ میثم ایمانیان بیدگلی

دوره 6، شماره 2 ، بهمن 1393، ، صفحه 133-156

https://doi.org/10.22059/jalit.2015.54203

چکیده

محمود درویش، سرایندة معاصر شعر مقاومت فلسطین، بسان سرایندگان شعر سپید و آزاد فارسی، با رهایی از پایبندی به وزن و قافیة شعر سنتی، سخن رانده است؛ او که دفاع از مردم ستمدیده و دشمنی با رژیم صهیونیستی بر ... بیشتر

مضامین مشترک انسان شناسی در صحیفه سجادیه و اشعار منسوب به امام سجاد (ع)

رضا افخمی عقدا؛ محبوبه زارع مهرجردی؛ وصال میمندی

دوره 5، شماره 1 ، تیر 1392، ، صفحه 19-36

https://doi.org/10.22059/jalit.2013.35584

چکیده

امام سجاد(ع) در شرایط سخت پس از رخداد عاشورا، مسؤولیت خود را بیشتر از طریق کلام و سخن که بخش اعظم آن در قالب ادعیه و کلمات قصار و کمی در اشعار برجای مانده از آن حضرت تجلّی یافته، به انجام رسانیده است. کلام ... بیشتر

نگاه وحی به شاعر، با تکیه بر سوره شعراء

حسن رضایی؛ علی تمسکی بیدگلی

دوره 5، شماره 1 ، تیر 1392، ، صفحه 57-84

https://doi.org/10.22059/jalit.2013.35586

چکیده

آیات 224-226 سورة شعراء به شاعرانی پرداخته که پیروی گمراهان از آنان، سرگردانی در هر کوی و برزن و سخن بدون عمل را از ویژگیهای آنان برشمرده است. این آیات شریفه برای برخی، این شبهه را به وجود آورده است که در ... بیشتر

بررسی ساختار موسیقایی اشعار حافظ ابراهیم

رسول دهقان ضاد؛ آزاده میرزایی تبار

دوره 4، شماره 4 ، اسفند 1391، ، صفحه 21-46

https://doi.org/10.22059/jalit.2013.35132

چکیده

حافظ ابراهیم، شاعر نئوکلاسیک مصری است که در دوران شعرسرایی خویش، توانست القابی همچون«شاعر النیل» و«شاعر الشعب» را از آن خود کند .از سوی دیگر، بدان جهت که شعر وی پر از طنین الفاظ و ضرب آهنگ واژگان ... بیشتر

سیر تحول غزل از جاهلی تا اموی

نعمت¬اله به¬رقم

دوره 3، شماره 3 ، بهمن 1390، ، صفحه 307-332

چکیده

بی‌شک نجواها و نغمه‌های خیال‌انگیز قاموس دلدادگی که در لفافة غزل در پیکرة شعر و ادب عربی راه یافت و توجه و اقبال روزافزون شاعران را به این گونة شعری در پی‌داشت بشدت تحت تأثیر چکامه‌های دلکش و دلربای ... بیشتر

دلایل اصلی پیدایش موشّح در اندلس

فیروز حریرچی؛ حسینعلی اصغری متی¬کلایی

دوره 1، شماره 2 ، بهمن 1388، ، صفحه 1-12

چکیده

چکیده:موشّح، نوع خاصی از شعر است که در قرن سوم هجری در اندلس(اسپانیای کنونی) به وجود آمد و در پیدایش اوّلین سراینده، اندلسی بودن و حتی در تعریف آن مباحث فراوانی وجود دارد. بسیاری از محقّقین دربارة علّت ... بیشتر

دوره 15 (1402)

دوره 14 (1401)

دوره 13 (1400)

دوره 12 (1399)

دوره 11 (1398)

دوره 10 (1397)

دوره 9 (1396)

دوره 8 (1395)

دوره 7 (1394)

دوره 6 (1393)

دوره 5 (1392)

دوره 4 (1391)

دوره 3 (1390)

دوره 1 (1388)

کلیدواژه‌ها = شعر

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده