ادب عربی - مقالات آماده انتشار

نقد و بررسی نسخۀ خطی زبدة الإعراب تألیف عبدالله بن محمد

فائزه صفائیه؛ عبدالحسین فقهی

دوره 14، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 1-20

https://doi.org/10.22059/jalit.2021.311326.612289

چکیده

نسخه‌های خطی، میراث مکتوب و برجای‌مانده گذشتگان است و ارزش و اهمیت حفظ این آثار بر کسی پوشیده نیست. نسخۀ خطی زبدة الإعراب تألیف عبدالله بن محمد، کتابی است حاوی مباحث صرفی و نحوی که به‌طور ویژه به اعراب ... بیشتر نسخه‌های خطی، میراث مکتوب و برجای‌مانده گذشتگان است و ارزش و اهمیت حفظ این آثار بر کسی پوشیده نیست. نسخۀ خطی زبدة الإعراب تألیف عبدالله بن محمد، کتابی است حاوی مباحث صرفی و نحوی که به‌طور ویژه به اعراب و شرح مختصر کتاب إظهار الأسرار فی النحو نوشتۀ محمد بن پیرعلی بن اسکندر بِرکَوِی می‌پردازد. این اثر، گذشته از ارزش فنی، آموزشی و علمی‌اش، از آن جهت که نخستین اعراب نگاشته‌شده بر کتاب إظهار الأسرار است شایسته توجه و تصحیح و نقد است. شایان ذکر است إظهار الأسرار از مهم‌ترین کتب علمی و آموزشی نحوی در مدارس دینی ترکیه به شمار می‌آید. از زبدةالإعراب چهار نسخه در کتابخانه‌های سراسر دنیا به دست آمده است که یکی از آنها در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود. نسخه‌های دیگر این اثر، در کتابخانه‌های بزرگی چون کتابخانۀ ملی فرانسه و کتابخانۀ دانشگاه ملک فیصل عربستان موجود است. این مقاله با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی، ضمن بیان شرح حالی از مؤلف إظهار الأسرار و مؤلف زبدة الإعراب، نسخۀ زبدة الإعراب را کامل و جامع معرفی می‌کند. سپس از محاسن، معایب و ویژگی‌های فنی آموزشی این نسخه که در جریان مقابله، تحقیق و تصحیح به دست آمده است، گزارشی ارائه خواهد داد. از آنجا که تاریخ کتابت دو نسخه از نسخه‌های موجود نامعلوم است و تاریخ کتابت دو نسخۀ دیگر نیز با زمان تألیف کتاب فاصلۀ زیادی دارد، تشخیص نسخۀ نخست و اصل دشوار است؛ از همین‌رو، از مهم‌ترین نتایج این مقاله، دریافت بهترین روش تصحیح این نسخۀ خطی است.

بررسی کهن‌الگوی «حاکم» در رمان موت صغیر بر اساس نظریۀ پیرسون –کی‌مار

علی اسودی؛ زهرا ایزدی

دوره 13، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 1-15

https://doi.org/10.22059/jalit.2021.316086.612338

چکیده

شخصیت و تعالی آن یکی از موضوعات مشترک عرفان و روان‌شناسی و ادبیات است؛ بنابراین، شناخت و تکامل آن همواره مورد توجه عرفا و روان‌شناسان بوده و در ادبیات نیز نمود پیدا کرده است.چنانچه شخصیت‌های حقیقی و ... بیشتر شخصیت و تعالی آن یکی از موضوعات مشترک عرفان و روان‌شناسی و ادبیات است؛ بنابراین، شناخت و تکامل آن همواره مورد توجه عرفا و روان‌شناسان بوده و در ادبیات نیز نمود پیدا کرده است.چنانچه شخصیت‌های حقیقی و برجسته در قالب قهرمان داستان‌ها ظاهر شوند،کارکرد کهن الگوی «خود» اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. رمان موت صغیر روایتگر شکل‌گیری شخصیت یکی از چهره‌های برجستۀ عرفان و تصوف اسلامی، محی‌الدین عربی است. ابن عربی که به‌‌نوعی پدر وحدت وجود اسلامی به حساب می‌آید، با پایه‌گذاری عرفان نظری، عرفان اسلامی را به مرحلۀ جدیدی وارد ساخت. ابن عربی نظریات متعددی در عرفان مطرح کرده است که مهم‌ترین آنها نظریۀ وحدت وجود و انسان کامل است. کمال و رشد شخصیت،موضوعی است که نظریات روان‌شناسی جدید را به مفاهیم عرفانی اصیل، همچون نظریۀ انسان کامل نزدیک ساخته است. محمدحسن علوان در رمان موت صغیر و در قالب پست مدرنیسم با الهام از شرح حالی که شیخ اکبر در کتاب فتوحات مکیه از خود ارائه داده‌، دو داستان موازی را مطرح کرده‌ است؛ داستان اول، بیانگر سرگذشت ابن عربی و داستان دوم، سرگذشت دست‌‌به‌دست شدن زندگی‌نامۀ او در طی زمان است. این مقاله با رویکرد روان‌شناسی و بر اساس نظریۀ پیرسون –کی‌مار شخصیت ابن عربی را بررسی می‌کند.به این منظور، ابتدا دو داستان موجود در این رمان از یکدیگرتفکیک شده‌اند و تنها داستان سرگذشت ابن عربی بررسی شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که با درنظرگرفتن آراء ابن عربی، از میان کهن‌الگوهای دوازده‌گانۀ نظریۀ پیرسون-کی مار، ارتباط معناداری بین کهن‌الگوی حاکم و نظریۀ انسان کامل ابن عربی وجود دارد؛ به‌طوری‌ که قهرمان داستان پس از طی مراحل عزیمت، تشرف و بازگشت،خصوصیات کهن‌الگوی حاکم را از خود بروز می‌دهد که تا حدودی به ویژگی‌های انسان کامل ابن عربی نزدیک است و هردو به‌‌نوعی معیارهای خودشکوفایی شخصیت را به همراه دارند.

اشتغال النموذج العاملی فی روایة السندباد الأعمى للکاتبة بثینة العیسى على ضوء آراء جولیان غریماس البنیویة

خلیل حمداوی؛ محمد جواد پورعابد؛ ناصر زارع؛ رسول بلاوی

دوره 15، شماره 4 ، آذر 1402، ، صفحه 1-23

https://doi.org/10.22059/jalit.2022.339070.612514

چکیده

عَدّ النموذج العاملی الغریماسی أحد المکوّنات الأساسیة لطروحات غریماس فیما یخصّ البنیة السطحیة للنص. یرتکز النموذج العاملی على ثلاثة نماذج من العوامل، هی: الذات/ الموضوع، المرسل/ المرسل إلیه، المساعد/ ... بیشتر عَدّ النموذج العاملی الغریماسی أحد المکوّنات الأساسیة لطروحات غریماس فیما یخصّ البنیة السطحیة للنص. یرتکز النموذج العاملی على ثلاثة نماذج من العوامل، هی: الذات/ الموضوع، المرسل/ المرسل إلیه، المساعد/ المعارض؛ وتصدر من هذه العوامل ثلاث علاقات. لقد استعمل جولیان غریماس نموذجه العاملی فی تحلیله لمفهوم العاملی وإبراز العلاقات التی تربط النص. بما أنّ الروایة تصنّف ضمن الأجناس الأدبیة التی تجسّد صورة الإنسان فی صراعه مع الحیاة وتُعَدّ فضاء تعبیریّاً، فیلجأ إلیه الکاتب لنقل أحاسیسه وأفکاره إلى المتلقی بالاعتماد على جملة من العناصر المنسجمة وتُعدّ الشخصیة کونها المحور الأساسی التی تدور حولها الروایة، من أهمّ هذه العناصر. ینطلق هذا البحث بدراسة النموذج العاملی فی روایة السندباد الأعمى للکاتبة بثینة العیسى معتمداً على النموذج العاملی لغریماس والمنهج البنیوی فی إطار الدراسات النقدیة التی تجعل من الشخصیة بؤرة الاهتمام. سنحاول فی هذه الدراسة قراءة نص هذه الروایة بالاعتماد على النموذج العاملی، حیث سنتطرق للشخصیة ونحلل وظائفها داخل المتن السردی فی هذه الروایة وسنرکّز على الشخصیات الرئیسة وذلک من خلال الأسماء وعلاقتها بالشخصیات الأخرى. فقد توصّلنا فی هذه الدراسة الى أنّ هذه الروایة تمر بعدّة مراحل تُسهم فی تجسیدها؛ إذ کانت عناصر التحریک والأهلیة والإنجاز والجزاء حاضرة من خلال سلوک شخصیات الروایة؛ کما أنّ الأدوار العاملیة فی هذه الروایة برزت بشکل ملحوظ وعلى هذا الأساس تمکّنا من استکمال الخطاطة السردیة للبرنامج السردی فی هذه الروایة

نشانه‌شناسی «عنوان» در شعر محمّد حلمی الریشة؛ مطالعۀ موردی: «لاتعطنی تفاحة أخری»، «رسالة إلی کلیم اللّه» و «أبابیل»

ناهید پیشگام؛ یحیی معروف؛ مجید محمدی

دوره 13، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 17-37

https://doi.org/10.22059/jalit.2021.320023.612368

چکیده

نشانه‌شناسی ادبی، به‌عنوان دانشی نوین در عصر حاضر، با استفاده از همنشینی واژگان و چیدمان خاصّ کلمات، در پی رمزگشایی و کشف نشانههای متن است. عنوان متن، از رمزگان‌های مهم نشانه‌شناسی و به‌منزلۀ ... بیشتر نشانه‌شناسی ادبی، به‌عنوان دانشی نوین در عصر حاضر، با استفاده از همنشینی واژگان و چیدمان خاصّ کلمات، در پی رمزگشایی و کشف نشانههای متن است. عنوان متن، از رمزگان‌های مهم نشانه‌شناسی و به‌منزلۀ پیشخوان متن است که می‌تواند ارتباطی مهم با متن اصلی داشته باشد و خواننده را به کشف مفاهیم ذهنی نویسنده راهنمایی کند؛ از این‌رو، می‌توان گفت که عنوان، نقش مهمّی در رمز‌گشایی متن دارد. محمّد حلمی الریشه (1985م)، در زمرۀ شاعرانی است که غالباً با استفاده از نمادها و نشانهها، رسالت شعری خویش را به مخاطب القاء میکند. وی به‌ عنوان، به‌مثابۀ کلید ورود به متن، اهتمام ویژه داشته است و عنوان در همان ابتدای بسیاری از قصاید وی، تلنگری در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند. در این جستار به مطالعۀ موردی قصاید «لاتُعطِنی تُفاحةً أخرَی»، «أبابیل» و «رِسالةٌ إلَی کلیم الله» پرداخته می‌شود. از آنجا که عناوین این سه قصیده مبتنی بر فراخوانی داستانهای قرآنی است، پژوهش حاضر بر آن است تا به واکاوی نشانهشناسانۀ عناوین این قصاید و ارتباط آنها با متن اصلی با تکیه بر بینامتنی قرآنی پرداخته، هدف شاعر را از این فراخوانی بازگو کند و کارکردهای عنوان را در متن در خلال خوانش آن بررسی کند و به کاوش عناوین در سطح ساختاری و دلالی و نقشهای آن بپردازد. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که عناوین قصاید، برگرفته از داستانهای قرآنی و در راستای متن اصلی است که شاعر از آنها برای القای انگارههای ذهنی خویش بهره جسته است؛ دیگر اینکه عناوین، گاه ارتباطی مستقیم با متن دارند؛ یعنی از نظر معنا و لفظ برگرفته از متن هستند و گاه کارکرد آن به شیوهای غیر مستقیم و نیازمند به تلاش مضاعف خواننده در جهت کشف این ارتباط است. همچنین عناوین مذکور، دالهایی با مدلولهای خاصّ خود و دارای نقشهای توصیفی و جلب‌کننده هستند.

تمهیدات فراداستان و بازی در رمان لعبة النسیان

راضیه صدری خانلو؛ علیرضا شیخی؛ عبدالعلی آل بویه لنگرودی؛ مصطفی پارسایی پور

دوره 14، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 21-41

https://doi.org/10.22059/jalit.2021.320833.612372

چکیده

فراداستان شیوۀ نگارش نویسندگانه و سبک به بازی گرفتن آگاهانه و عامدانۀ ساختارهای روایی و دستخوش ترفندکردن فنّ نویسندگی است. فراداستان میکوشد به‌واسطۀ انحراف یا گریز از هنجارهای تثبیتشدۀ روایتپردازی ... بیشتر فراداستان شیوۀ نگارش نویسندگانه و سبک به بازی گرفتن آگاهانه و عامدانۀ ساختارهای روایی و دستخوش ترفندکردن فنّ نویسندگی است. فراداستان میکوشد به‌واسطۀ انحراف یا گریز از هنجارهای تثبیتشدۀ روایتپردازی سنتی و حتی تهکم به آن، ادبیّت و خودآگاهی پیشین را به‌مثابۀ یک کجروی میانتهی معرفی کند و ترفندهای روایی مدعی حقیقتنمایی به غرض ناراستین حقیقتدانی مطلق را برملا سازد تا اثبات کند حلوفصل کشمکش آواها و ایدئولوژی‌ها، با انقیادشان زیر آوای مؤلفی همهچیزدان و خداگونه، محال است و محالبودگیِ درک غایی حقیقت در سایۀ سیطرهمندی تکسویهنگر را شادمانه بهنمایش گذارد. خردهژانر فراداستان، با تمهیداتی برآمده از حسابگریهای ذهنی و با حاشیهنگاریهای خودارزیابانه و دیالکتیکی، می‌کوشد با تأملی روشن‌بینانه در فرآیندهای برساخته‌شدن داستان، و با تکیه بر اصل عدم قطعیت هایزنبرگ، در کنار شفاف‌سازی سرشت داستان، حقیقت‌جویی نماید. درآمیخته با مفهوم نسبیتْ‌محوری، نظریۀ بازی به‌مثابۀ شیوه درک درست روال‌های جهان، در فراداستان به‌عنوان فعالیتی خودبنیاد و واجد ارزشی قطعی در جهان واقعی، یاریگر دستاوردهای حقیقت‌بین ادبیات می‌شود. صفت ناساختمندی و دلبخواهگی بازی، با دست‌مایه‌کردن وانمودگرانۀ نقش‌ها و قراردادهای بازی، به فراداستان کمک می‌کند ضمن کنکاش در کارکردها و طبیعتِ ظاهراً بازشناخته، ولی عملاً ناشناختۀ داستان، سنت‌های ناکارآمد و جهان‌نگری نخ‌نماشده را در هم شکند. در بازشناسی این نگرگاه‌های پارادایم نوشناخته در فراداستان‌ها، در این کوشش برآنیم به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و ‌با پردازش دادههای تئوری فراداستان، به‌ویژه از منظر «پاتریشیا وَو»، به درک کارایی ‌مؤلفههای فراداستان و تبیین کیفیات آن و نقش بازی در پیشبرد فراداستانسازی، در رمان لعبة النسیان محمد برادة بپردازیم تا نوآوری‌های نخستین گام عرب را در هجرت از انگاره‌های مطلق‌اندیش مدرنیسم در حقایق‌شناسی داستانی بازشناسیم. در این پژوهش دریافتیم براده در کاربست شگردهای اتصال کوتاه، آشکارسازی شگرد، شورشگری شخصیت‌ها، کولاژ فراداستانی و نامگذاری دلبخواهی، همواره بازیگرانه وام‌دار اصل نسبی‌نگری و چندچهرگی حقیقت است و این‌گونه برای فراداستاننویسی عربی بنیانی استوار می‌آفریند.

اللغةوعاطفة الحب فی سورة یوسف (علیه السلام)

سیده عفاف محمدی؛ جلال مرامی

دوره 15، شماره 4 ، آذر 1402، ، صفحه 25-42

https://doi.org/10.22059/jalit.2023.350482.612616

چکیده

تعتبراللغة، إلى جانب جمیع إشارات ورموز هذه الکلمة،حدثًا مهمًا فی أذهان مختلف الشعوب،بغض النظر عن إختلاف عصورهم وأوطانهم وتخصصاتهم ، ویبحث الباحثون بشکل أعمق لمعرفة ما یکمن وراءها. إنها اللغة المنطوقة ... بیشتر تعتبراللغة، إلى جانب جمیع إشارات ورموز هذه الکلمة،حدثًا مهمًا فی أذهان مختلف الشعوب،بغض النظر عن إختلاف عصورهم وأوطانهم وتخصصاتهم ، ویبحث الباحثون بشکل أعمق لمعرفة ما یکمن وراءها. إنها اللغة المنطوقة أو المکتوبة عن الدافع الذی أدى إلى نشأتها، وبما أن الإنسان إستخدمها فی الحواروالکتابة، فإنه یعبّر عن نفسه دون الآخرین ویسکت عنه.تحدث هذه العملیة، إختیار الکلمات ، فی منطقة معینة من العقل البشری. یتضمن هذا العمل علمین من العلوم الإنسانیة: علم النفس واللغویات ، أی العلوم التی تدرس الفکر البشری ، والعلوم التی تدرس اللغة،وأنسب ما یتکلم به الإنسان والکلمات التی تعبّر عن أفکاره وعواطفه. وقد تسهم جمیع جوانب اللغة المتعلقة بالتأثیر العاطفی للغة على الکلام ، بما فی ذلک النبر والإیقاع والتنغیم وإختیار الکلمات واللواحق وترتیب الکلمات والموضع داخل الجمل والعبارات. یهدف هذا البحث من خلال المنهج التحلیلی ،الی الکشف عن الأوجه البلاغیة فی عاطفة الحب فی سورة یوسف -علیه السلام-،بغیة إثراء الجانب التطبیقی فی البلاغة القرآنیة ،وبیان أثر المنهج البلاغی فی کشف المعانی والإقناع بها. وقد إتضح من خلال البحث: 1_ إن اللبنة الأولی فی إخراج البعد العاطفی هی الکلمة و التی یتم من خلالها استحضار المشهد إذ تبث فیه الحیاة و الحرکة، و قد تؤدی المشهد أکثر من کلمة فی حجم آیة، أو من عدة آیات فی حجم صورة، أو من عدة صور، و هی صور فنیة یتضافرفی إخراجها اللغة و الدلالة و الإیقاع ، تشترک کلها لتقدیم المشهد بأبهی حلّة و أقوی تأثیر.2-تنوع الدلالات البلاغیة،وتآزرها فی إبراز المعانی وخدمتها. 3-تَغیُّرالنمط الأُسلوبی حسب مقتضی کل خطاب، سواءمن ناحیةالمتحدث،أم من ناحیة الحدث. 4-ظهورخطاب امرأةالعزیز،أکثرمن غیره فی عاطفة الحب،وتنوعه علی مستویات ثلاث:خطاب الرغبة،خطاب التهدید، وخطاب الاعتراف والتوبة 5-سلامة لغة القصةمن کل مثیرسلبی،رغم حساسیة الموضوع

واکاوی بن‌مایه‌های رئالیسم انتقادی در رمان عراقیّ فی باریس از صموئل شمعون

زهرا حقایقی؛ احمدرضا حیدریان شهری؛ بهار صدیقی

دوره 13، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 39-62

https://doi.org/10.22059/jalit.2021.317482.612345

چکیده

رئالیسم انتقادی به‌عنوان مکتبی ادبی، جایگاه ویژه‌ای در نقد ادبیات داستانی دارد؛ مکتبی که با رویکردی عینی به واقعیات، به بازتاب زندگی اجتماعی می‌پردازد. صموئیل شمعون در رمان عراقیّ فی باریس تحت تأثیر ... بیشتر رئالیسم انتقادی به‌عنوان مکتبی ادبی، جایگاه ویژه‌ای در نقد ادبیات داستانی دارد؛ مکتبی که با رویکردی عینی به واقعیات، به بازتاب زندگی اجتماعی می‌پردازد. صموئیل شمعون در رمان عراقیّ فی باریس تحت تأثیر ساختار اجتماعی که در آن زندگی کرده است، به بازتاب نگاه مهاجر در سرزمین دیگری می‌پردازد. با‌ توجه به ضرورت پرداختن به پدیدۀ مهاجرت و تأثیرات منفی نهان و آشکار آن بر جوامعی که از آن مهاجرت صورت می‌گیرد، پژوهش حاضر می‌کوشد تا به بررسی تأثیر استعمار و سیاست‌های حکومت بر جامعۀ عراق، به‌ویژه تأثیر این سیاست‌ها بر اقلیت‌های قومی سرزمین عراق از دید یک مهاجر بپردازد. هدف این جستار، بررسی چالش‌های آسیب‌زای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی عصر نویسنده در عراق، برمبنای مؤلفه‌های رئالیسم انتقادی است تا بن‌مایه‌های مؤثر بر مهاجرت تبیین شود. دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد نویسنده با سبکی رئالیستی و انتقادی با بیانی طنزآمیز، حوادث و اوضاع سیاسی، تاریخی و اجتماعی جامعۀ خود را نشان داده ‌است. شمعون به‌عنوان یک آشوری مهاجر و نمایندۀ طبقۀ اجتماعی که از آن برخاسته است، به انتقاد از عدم تغییر سیاست‌های حکومت‌های حاکم بر عراق در دوره‌های مختلف تاریخی نسبت به اقلیت‌های مقیم در عراق می‌پردازد. نویسنده با اثرپذیری از محیط اجتماعی و سیاسی عراق، به‌ویژه شرایط حاکم بر اقلیت آشوری، به‌خوبی توانسته است با بازنمایی تاریخ، نقش استعمار را در جنگ‌های طایفه‌ای روشن کند و با بازتاب چالش‌های اقتصادی و ترسیم چهرۀ مهاجر آواره، به انتقاد از فضایی بپردازد که جوامع و سیاست‌های حاکم بر آن، فرد را چه در فضای مهاجرت و چه در وطن خود، از حقوق قانونی و انسانی‌اش محروم می‌کند.

بازنمایی خشونت در رمان علی مائدة داعش با تکیه بر نظریۀ اسلاوی ژیژک

زینب قاسمی اصل؛ حسین الیاسی مفرد

دوره 14، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 43-64

https://doi.org/10.22059/jalit.2021.319022.612358

چکیده

از آنجا که خشونت، ناظر بر وجه سرکوبگر قدرت است، لاجرم در یک رابطۀ خشونت‌آمیز، طرفین فرادست و فرودست وجود دارد. ژیژک با ترکیب مفاهیم فلسفی و زندگی روزمره، توانسته است ابعاد مختلف امر خشن را ترسیم کند. ... بیشتر از آنجا که خشونت، ناظر بر وجه سرکوبگر قدرت است، لاجرم در یک رابطۀ خشونت‌آمیز، طرفین فرادست و فرودست وجود دارد. ژیژک با ترکیب مفاهیم فلسفی و زندگی روزمره، توانسته است ابعاد مختلف امر خشن را ترسیم کند. رمان علی مائدة داعش، روایت رنج‌ مردمان ایزدی است که با هجوم و نسل‌کشی داعش مواجه شدند. این پژوهش با هدف تبیین لایه‌های مختلف خشونت داعش علیه ایزدیان از الگوی ژیژک بهره گرفت تا نشان دهد نویسنده چگونه ابعاد مختلف خشونت را لابه‌لای حوادث داستان بازنمایی کرده و از مسئلۀ خشونت به‌عنوان درون‌مایۀ روایی بهره جسته است. نتایج تحقیق نشان داد تمام انواع خشونت در رمان، تحت تأثیر خشونت خدایگانی که ژیژک بدان اشاره کرده، صورت گرفته است. داعش با اعمال خشونت سیستمی، قصد نهادزدایی از خانواده و دیگر بنیان‌های اجتماعی را دارد. شیوه‌های داعش برای سرکوب زنان، کنش‌گرانه و نمادین است و در عین حال، از روش‌های کنش‌پذیرانه مانند به‌کارگیری زنان علیه زنان نیز غافل نبوده است. داعش در توجیه خشونت برای اعضای خود از تکفیر «دیگری» استفاده کرده و ایزدیان به‌عنوان جلوه‌ای از کفر که مانع تحقق اهداف خلافت‌اند محکوم به نابودی شدند. در رمان حاضر، زنان بزرگ‌ترین قربانیان خشونت‌اند و جایگاه فرودست آنها از منظر تاریخی، به قدرت داعش برای اعمال خشونت سیستمی و خدایگانی علیه زنان، افزوده است.

تحلیل الخطاب النقدی لقصیدة «الرحیل إلی مدن العشق للبیاتی» علی ضوء نظریة فان لیوین

رجاء ابوعلی؛ شهرزاد امیرسلیمانی

دوره 15، شماره 4 ، آذر 1402، ، صفحه 43-70

https://doi.org/10.22059/jalit.2023.350767.612607

چکیده

إنّ التحلیلَ النقدی للخطاب یُعنی بدراسة العلاقات الجدلیة بین اللغة والخطاب والمجتمع،والسلطة التی تُکرّسها تلک العلاقات علی صعید الممارسة الاجتماعیة وما تحدثه من تغیرات اجتماعیة.فإنّ التحلیل النقدی ... بیشتر إنّ التحلیلَ النقدی للخطاب یُعنی بدراسة العلاقات الجدلیة بین اللغة والخطاب والمجتمع،والسلطة التی تُکرّسها تلک العلاقات علی صعید الممارسة الاجتماعیة وما تحدثه من تغیرات اجتماعیة.فإنّ التحلیل النقدی للخطاب،یُبیّن العلاقة الموجودة بین النص وأیدیولوجیة المؤلف.یمهد تحلیل الخطاب النقدی الأرضیة لکی نستفید منه لمعالجة النصوص الأدبیة التی تعکس القضایا السیاسیة والاجتماعیة للمجتمعات عامة وللمجتمع العربی خاصة.إنّ البیاتی من أجل حیاته الملیئة بالاضطرابات السیاسیة والاجتماعیة اختارَ الشعرَ کسلاحٍ للتمرّد علی الأوضاع السائدة وتنویر الأفکار فی مجتمعه المتخلّف.إذن یرمی هذا البحثُ إلی تمثیل الفاعلین الاجتماعیین و تبیین المعانی والأیدیولوجیات المستورة خلف قصیدة «الرحیل إلی مدن العشق» وتحدید المکونات السیمیائیة والاجتماعیة فیها علی أساس نظریة فان لیوین بالاعتماد علی المنهج التحلیلی الوصفی.ویتمّ تمثیلُ الناشطین الاجتماعیین فی هذه القصیدة بطریقتَی الحذف والاظهار.إنّ البیاتی قام بحذفِ الناشطین الاجتماعیین الذین ظلموا الناسَ وسلبوا الحریة منهم لکنّ تمثیلَه الناشطین الاجتماعیین الذین تمرّدوا علی الظلم والانعزال والجمود کان بشکل التعیین أکثر فهذا یدلّ علی استخدامه طریقة الإظهار.حاول البیاتی للتأکید علی أیدیولوجیته،إلی اضفاء الشرعنة علی مفاهیم کالرفض والإباء والثورة والابتعاد عن حیاة الانعزال والتقوقع عبرَ استخدام منظومات التحویل الحکائی والتفویض والتسویغ والتقییم الأخلاقی.فتبرز کثیرا استراتجیة التفویض فی هذه القصیدة لاضفاء الشرعنة علی هذة المفاهیم المجردة.إن التسمیة إلی جانب الدلالة الضمنیة من أنواع الإظهار هی أکثر تمثلا فی هذا الخطاب للتعبیر عن أهمیة دور هذه الشخصیات فی توعیة الناس وإضفاء الشرعنة إلی خطابه المبنی علی الدعوة إلی التجدد وإیقاظ العقول الصدئة.کما أنّ الشاعر اتّجه إلی نزع الشرعنة عن مضامین کالجمود وعدم الحریة والرکاکة والقتل والنفی حسب ما یقول به فان لیوین

قصیدۀ «نهج البرده»ی احمد شوقی در آیینۀ آرای نقدی و بلاغی محمود بستانی

ابوالفضل رضایی؛ فاطمه رئیس میرزایی

دوره 13، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 63-85

https://doi.org/10.22059/jalit.2021.309395.612271

چکیده

روش ساختارگرایی که محمود بستانی آن را به‌عنوان یکی از شیوههای تحلیل متن قلمداد کرده است، بر مبنای هشت عنصر ادبیِ پیام، موضوع، معنایی، صوری، لفظی، موسیقایی، ادبی و ساختار متن به تحلیل یک اثر ... بیشتر روش ساختارگرایی که محمود بستانی آن را به‌عنوان یکی از شیوههای تحلیل متن قلمداد کرده است، بر مبنای هشت عنصر ادبیِ پیام، موضوع، معنایی، صوری، لفظی، موسیقایی، ادبی و ساختار متن به تحلیل یک اثر می‌پردازد و با تبیین ارتباط بین جنبههای زیباییشناسی و معناشناسی اثر، ساختار کلی آن را به‌عنوان پیکری واحد بررسی میکند. دیدگاههای بستانی در روش ساختارگرایی که در دو کتاب القواعدالبلاغیة فی ضوء المنهج الإسلامی و البلاغة الحدیثة فی ضوء المنهج الإسلامی تبیین و معرفی شده است، تلفیقی از سنتگرایی و نوگرایی در تحلیل اثر ادبی است؛ بدین معنا که وی ضمن پایبندی به بلاغت سنتی، سعی دارد دیدگاههای جدید ادبی را در بررسی و تحلیل اثر بر مبنای ساختار و بافت آن به کار بندد. آنچه ما در این پژوهش در پی آن بودهایم، بررسی زیباییها و معانی ادبی قصیدۀ «نهج ‌البرده»ی احمد شوقی با تکیه بر روش ساختارگرایی محمود بستانی و بر اساس چهار عنصر معنایی، صوری، موسیقایی و ساختار است. در این راستا دریافتیم که در قصیدۀ نهج‌ البرده از بین عناصر مذکور، رمز و استعاره به‌عنوان دو عنصر از عناصر صوری و جناس و توازن به‌عنوان عناصر موسیقایی، علاوه بر جنبۀ زیباییبخشی دارای کارکرد معنایی نیز بودهاند و در القای مفاهیم و موضوعات، نقش مؤثری داشتهاند و عنصر تکرار و تقابل نیز به‌عنوان عناصر معنایی، با ایجاد نظم‌آهنگ درونی، جنبۀ زیباییشناسی قصیده را نیز تقویت کردهاند و بر مبنای عنصر ساختار، دریافتیم که موضوعات و مفاهیم قصیده با یکدیگر و نیز با دیگر عناصر لفظی، موسیقایی و صورخیال، رابطهای متقابل دارند؛ به عبارتی، عناصر زیباییشناسی و معناشناسی در آن با یکدیگر ارتباط منسجم دارند و این، نشانگر آن است که قصیده از تجانس و اندام‌واری متن برخوردار است و همین امر، آن را نه‌تنها از لحاظ شکل و ساختار، بلکه از نظر محتوا، در ردیف بهترین مدائح نبوی قرار داده است.

خوانش جامعه‌شناختی رمان شرفة العار با تکیه بر سرمایه و منش کنشگران اجتماعی در میدان تولید فرهنگی

محمدنبی احمدی؛ ادریس محمدی

دوره 14، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 65-86

https://doi.org/10.22059/jalit.2021.319016.612357

چکیده

رمان شرفة العار، روایتگر زندگی شخصیّتهایی با سرمایهها و استعدادهای ذاتی و اکتسابی متفاوت است که در میدان مشترک تولید فرهنگی بر اساس خصلت و سرمایهای که در اختیار دارند، در کنار هم یا در نفطۀ مقابل ... بیشتر رمان شرفة العار، روایتگر زندگی شخصیّتهایی با سرمایهها و استعدادهای ذاتی و اکتسابی متفاوت است که در میدان مشترک تولید فرهنگی بر اساس خصلت و سرمایهای که در اختیار دارند، در کنار هم یا در نفطۀ مقابل هم، به رقابت و ایفای نقش می‌پردازند تا در فضای اجتماعی به منزلتی نمادین دست یابند. روش انجام این پژوهش به‌صورت توصیفی-تحلیلی، با تکیه بر مفاهیم جامعهشناختی بوردیو است. نتایج این پژوهش حاکی از این است که شخصیّتهای رمان شرفة العار از حیث مالکیّت سرمایۀ فرهنگی و اقتصادی ضعیف هستند و تنها منار است که از تحصیلات دانشگاهی، مطالعه و حضور در اماکن فرهنگی از سرمایۀ فرهنگی نسبتاً مناسبی برخوردار است و این سرمایه را با اشتغال، به سرمایۀ اقتصادی زیادی تبدیل میکند؛ امّا در بازتولید سرمایۀ اجتماعی و سرمایۀ نمادینِ شهرت، با بحران داغ ننگ روبه‌رو میشود. گفتمان کژآئین از نظر مالکیّت بر سرمایۀ اجتماعی و نمادین، به‌شدّت غنی است؛ به طوری که امین و سالم در اکثر کنشهای خویش، نگران قضاوت‌شدن از سوی اطرافیان و همسایگان هستند و با بازتولید سرمایههای منفی بیاعتمادی، خیانت و خشونت و بر اساس قاعدۀ مشروعیّت «قتل برای دفاع از حیثیّت»، در مسیر سیر صعودی منار (قهرمان زن) قرار میگیرند و او را از میدان حذف می‌کنند تا سرمایه به نفع امین و عمو سالم، نمایندگان گفتمان کژآیین، به دستاورد معنوی «حیثیّت و غیرت» تبدیل شود.

"مقتل بزرجمهر" دراسة مقارنة بین الواقع التّاریخیّ وتوظیفه الأدبی عند خلیل مطران

مجید صاح بک؛ رضا جلیلی گیلانده

دوره 15، شماره 4 ، آذر 1402، ، صفحه 71-97

https://doi.org/10.22059/jalit.2023.359892.612692

چکیده

هذه المقالة محاولة لدراسة قصیدة "مقتل بزرجمهر" لخلیل مطران ومقارنتها بالواقع التاریخی من خلال قراءة المصادر التاریخیة؛ فبناء علی ذلک یتطرّق البحث أوّلاً إلى معالجة الواقع التاریخی، ثمّ یلقی نظرة على ... بیشتر هذه المقالة محاولة لدراسة قصیدة "مقتل بزرجمهر" لخلیل مطران ومقارنتها بالواقع التاریخی من خلال قراءة المصادر التاریخیة؛ فبناء علی ذلک یتطرّق البحث أوّلاً إلى معالجة الواقع التاریخی، ثمّ یلقی نظرة على توظیفه الأدبی، وأخیراً یقوم بدراسة مقارنة بینهما. لقد حافظ الشاعر فی قصیدته على الإطار التاریخی العام غیر أنّه قام بتغییرات فی الموضوع والبنیة الفنّیّة تلبیة لأهدافه الشخصیة؛ ووظّف هذه التراجیدیا لکی تمثّل صرخة فی وجه الاستبداد العثمانی، فالطّابع السیاسی والاجتماعی للموضوع یشکّل نوعاً من الإغراء للشاعر الّذی رفع صوته مع أصوات المناضلین ودعا إلى الحرّیة والمقاومة ضد الاستبداد. وأمّا المقاربة هذه، فتشمل أوجه التّشابه والخلاف بین الواقع التّاریخیّ والتّوظیف الأدبی فی القصیدة االمطرانیّة، فضلاً عن معالجة الإضافات الموضوعیة والفنّیّة، معتمدةً على المنهج الوصفی التحلیلیّ مستخدمةً نظریّة التّناص. علماً بأن البحث قد توصّل إلى أنّ الشّاعر قد اتّخذ من هذه الواقعة التّاریخیة، قصیدة ملحمیّة لتحریض الشّعوب العربیة واستثارة حمیّتهم ضد الحکم العثمانی، فالشعب فی هذه القصیدة –حسب تعبیر مطران- رمز للشعوب العربیة وکسرى رمز للحُکّام الجائرین والمستبدّین وبزرجمهر یرمز البطل الذی یضحّی بنفسه من أجل حریّة الجماهیر. فقد اعتمد مطران فی معالجته على مصادر تاریخیة أخرى غیر مرتبطة بالقضیة، واختار منها ما یساعد السیاق، فإنّه عندما یتحدّث عن حضور ابنة بزرجمهر سافرة فی ساحة الإعدام، وقولها بأنّها لا ترى رجلاً حتّى تلبس قناعاً- علی خلاف التّقالید الفارسیّة الّتی توجب الحجب علی النّساء الحرائر- یستعیره من قضیّة إعدام الحسین بن منصور الحلاج. ومن ناحیة أخرى یستعین الشاعر بالبنیة الفنّیة للوصول إلى الغرض الرئیس للقصیدة حیث یستخدم عنصر الحوار لتطّور سرد الأحداث إلى جانب استخدامه بعض المحسنات البدیعیة والمعنویة -من مثل الاقتباس والمذهب الکلامی- فی الدّعوة إلى الحریّة والمقاومة؛ فجاءت الإضافات فی مستوى الموضوع والبناء الفنّی لخدمة أغراض القصیدة

پیوستار نمادپردازی آوایی در اشعار نزار قبانی؛ بر پایۀ نظریۀ هینتون

شهلا شکیبایی فر؛ روح الله صیادی نژاد

دوره 14، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 87-108

https://doi.org/10.22059/jalit.2021.315419.612322

چکیده

تصویرگونگی که پیوند انگیختۀ دال و مدلول را نشان میدهد، به‌عنوان عاملی برونزبانی، ساختار زبان را متأثر از ادراک حسی انسان از جهان خارج میداند. این اصل نشانهشناختی، از مهمترین ارکان زیباییشناسی ... بیشتر

تحلیل شخصیّت اصلی رمان أیّام معه بر اساس نظریۀ خودشکوفایی آبراهام مزلو

پیمان صالحی؛ کلثوم باقری

دوره 13، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 87-107

https://doi.org/10.22059/jalit.2021.318421.612354

چکیده

نقد روانشناختی یکی از روشهای نوین نقد ادبی است که میکوشد به آنچه در ورای اثر ادبی است، بپردازد تا پیوستگی میان هنر و هنرمند را پیدا کند. آبراهام مزلو، روانشناس آمریکایی، معتقد است که انسان ... بیشتر نقد روانشناختی یکی از روشهای نوین نقد ادبی است که میکوشد به آنچه در ورای اثر ادبی است، بپردازد تا پیوستگی میان هنر و هنرمند را پیدا کند. آبراهام مزلو، روانشناس آمریکایی، معتقد است که انسان طبیعتاً به رشد نیاز دارد و برای رسیدن به این رشد و کمال، نیازمند گذر از پنج مرحله از نیازهاست: نیازهای فیزیولوژیکی، نیازهای امنیتی، نیازهای اجتماعی، نیازهای احترامی و نیازهای خودشکوفایی. در حقیقت، این نیازها وسیلهای است که فرد را برای رسیدن به هدف یاری میرساند و ابتدا باید نیازهای سطح پایین تأمین شود تا بتوان به سطوح بالاتر و در نهایت به خودشکوفایی رسید. در همین راستا پژوهش حاضر به بررسی شخصیّت اصلی رمان أیّام معه (روزهایی که با او گذشت) اثر کولیت خوری، نویسندۀ زن سوری، بر اساس نظریۀ مزلو پرداخته است. رمان مذکور تا حد زیادی بیانگر شخصیّت خوری و جامعۀ اوست؛جامعهای که محدودیتهای آن، از بزرگ‌ترین موانع رشد و تعالی زنان است. با وجود این، بسیاری از آنان برای خودشکوفایی و خلاقیّت، در برابر این موانع، مقاومت و تلاش خود را برای نیل به کمال، بیشتر میکنند. نتایج پژوهش، نشان از آن دارد که این رمان، با شاخصههای مطرح‌شده از سوی مزلو برای خودشکوفایی همخوانی دارد. بسیاری از زنان و دختران به‌خاطر موانعی چون سنتها و آداب و رسوم نادرست حاکم، زمینهای برای رشد و شکوفایی و پرورش استعدادهای خود نمییابند. بارزترین نیاز شخصیّت اصلی رمان، وجود یک حامی است که بتواند موانع رشد او را بردارد و آرزوهایش را محقّق کند. او علیرغم اینکه تمامی مؤلفه‌های خودشکوفایی را ندارد، امّا وجود شاخصههایی همچون مقاومت در برابر فرهنگپذیری، مسئلهمداری و پذیرش خود و دیگران، خلاقیت و سادگی و طبیعی‌بودن در او نشان از خودشکوفایی دارد. وی برای دستیابی به نیازهای سطح چهارم و پنجم هرم مزلو تلاش میکند و در این راه، ضمن مقاومت در برابر فرهنگ غالب، با پرورش استعدادهای خود، از جمله سرودن شعر و نواختن موسیقی، به خودشکوفایی میرسد.

مظهرات الفلسفة الوجودیة فی روایة «أنا حرة» لإحسان عبدالقدوس بناءً علی نظریة کارل یاسبرز

یوسف متقیان نیا؛ نعیم عموری

دوره 15، شماره 4 ، آذر 1402، ، صفحه 99-118

https://doi.org/10.22059/jalit.2023.364783.612723

چکیده

الوجودیة مذهب فلسفی یهتم بالمعانی والقیم الإنسانیة والشخصیة، ویطمح لتحقیق الوجود البشری الأصیل، یُعد الفیلسوف الألمانی الشهیر کارل یاسبرز من أبرز روادها. یرى یاسبرز أن الإنسان هو المخلوق الوحید الذی ... بیشتر الوجودیة مذهب فلسفی یهتم بالمعانی والقیم الإنسانیة والشخصیة، ویطمح لتحقیق الوجود البشری الأصیل، یُعد الفیلسوف الألمانی الشهیر کارل یاسبرز من أبرز روادها. یرى یاسبرز أن الإنسان هو المخلوق الوحید الذی یتمکن من تحدید مصیره وتحقق ذاته. وبالتالی، فإن الحریة هی جزء أساسی من الوجود البشری. ویعتبر یاسبرز أن مهمة الإنسان هی البحث عن معنى الحیاة ولا یتحقق ذلک إلا بالاتصال مع الغیر والسعی نحو العلو أو التعالی، وأن الإنسان الحر مسؤول عن قراراته وافعاله. تعکس الروایة المشکلات الإنسانیة والأسئلة البشریة فیما یتعلق بمختلف القضایا المعرفیة والأخلاقیة والفلسفیة، فلا تجد عمل روائی یخلو من بصمات التیارات الفکریة أو الفلسفیة، وکانت الفلسفة الوجودیة من أهم التیارات الفکریة فی الادب العربی الحدیث. أما إحسان عبدالقدوس الروائی والصحفی المصری فی طلیعة الکتّاب الذین تمثلت الوجودیة فی أعمالهم. ویهدف هذا البحث بالمنهج الوصفی التحلیلی أن یدرس واحدة من أهم روایاته وهی روایة «أنا حرة» بناءً على النظام الفلسفی الوجودی لکارل یاسبرز. یبدو أن الروائی تناول موضوع الوجود الفردی والتجربة الشخصیة والبحث عن المعنى الحقیقی للحیاة، وفی خضم صراعات البطلة وتحدیاتها، یتم التأکید على أهمیة الانتخابات الفردیة والمسؤولیة الشخصیة فی نظریة یاسبرز. وتظهر الروایة أیضًا عدم اهتمام المجتمع بالحاجات الشخصیة للأفراد والشعور بالوحدة والبعد عن الآخرین. ویتم التأکید على أهمیة قبول واقع الحیاة والاتصال بالآخرین للعثور على المعنى الحقیقی للحیاة وتحقق الأنا وذاتیة الفرد

جلوه‌های تمایز در رمان اللَّص وَ الکِلاب بر اساس الگوی جامعه‌شناختی پیر بوردیو

علی صیادانی؛ یزدان حیدرپور مرند؛ سکینه حیدرپور مرند

دوره 13، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 109-128

https://doi.org/10.22059/jalit.2021.317112.612340

چکیده

در نگاه بوردیو جهان اجتماعی بر پایۀ تمایز استوار است که این تمایز در مفاهیم ساختاری چون فضا، میدان، طبقه و سرمایه و همچنین در سطح مفاهیم کنشی، یعنی عادت‌واره، عملکردهای درون میدان و ذائقه و سلیقه نمایان ... بیشتر در نگاه بوردیو جهان اجتماعی بر پایۀ تمایز استوار است که این تمایز در مفاهیم ساختاری چون فضا، میدان، طبقه و سرمایه و همچنین در سطح مفاهیم کنشی، یعنی عادت‌واره، عملکردهای درون میدان و ذائقه و سلیقه نمایان است. معمولاً متن‌هایی چون هنر، رمان، ادبیات و حوزه‌های دیگر فرهنگ‌عامه سرریزهای جامعه‌اند که تحلیل و بررسی آ‌نها می‌تواند پژوهشگران را به درک و فهم جامعه رهنمون سازد. فهم متن‌های ادبی با رویکرد بوردیویی، می‌تواند شیوه‌های تمایز در هر جامعه‌ای را نشان دهد. رمان اللَّص وَ الکِلاب از داستان‌های نمادگرایانۀ نجیب محفوظ است که قابلیت بررسی در چارچوب مصادیق مزبور را دارد؛ چراکه نویسنده با درنظرداشتن مفاهیمی همچون دین، فرهنگ، جامعه و طبقه به بررسی اوضاع سیاسی و اجتماعی حاکم در جامعۀ مصر می‌پردازد و به ناعدالتیهای حاکم بر آن جامعه خُرده می‌گیرد. روایت داستان به‌گونه‌ای شکل یافته که محدودیت‌ها و شرایط خاص اجتماعی، به مجموعه‌ای گسترده و پیچیده از الزامات فردی و جمعی وابسته است. پژوهش حاضر به روش نقد جامعه‌شناسی با تکیه ‌بر نظریۀ پیر بوردیو است که رمان اللَّص وَ الکِلاب را از بعد جامعه‌شناختی و با رویکرد تحلیلی بررسی می‌کند و درصدد نشان‌دادن و بررسی جلوه‌هایی از تمایز در این رمان است که در قالب مفاهیم بوردیویی همچون منشها و عادت‌وارهها، زمینه‌ها و میدان‌ها، عرصه‌ها و سرمایهها، فضاهای اجتماعی، طبقات اجتماعی و نیز ذائقهها و سلیقهها نمود یافته است. یافته‌های پژوهش حکایت از این واقعیت دارد که نویسنده در رمان مزبور، با بررسی نقش عاملان کنش در ساختارهای اجتماعی، نوعی تشخص طبقانی و فرهنگی را بر اساس عادت‌واره‌ها، سرمایه‌ها، فضاهای اجتماعی و شخصیت‌ها در میدان‌های مختلف برجسته می‌کند؛ به‌طوری که شخصیت‌ها در میدان‌های مختلف متناسب با عادتواره‌هایشان که ناشی از سرمایه‌ها، ذائقه‌ها و نیز جایگاه و طبقات اجتماعی آنها در فضاهای اجتماعی است، جلوههایی از تمایز را به نمایش میگذارند.

تحلیل رمان أَقُودکَ إلی غَیری از عائشة اَرناؤوط بر اساس نظریۀ حسّ مکان

عبدالاحد غیبی؛ مهین حاجی زاده؛ امیر فرهنگ دوست

دوره 14، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 109-128

https://doi.org/10.22059/jalit.2021.321344.612373

چکیده

در دورۀ معاصر، انسان همسو با اندیشه و احساسات پرپیچ و تاب خود، داستاننویسی را نیز دستخوش تغییر کرد و برخلاف گذشته، معنا را در لایههای زیرین روایت پنهان ساخت. در این میان، از جمله ظرفیتهایی ... بیشتر در دورۀ معاصر، انسان همسو با اندیشه و احساسات پرپیچ و تاب خود، داستاننویسی را نیز دستخوش تغییر کرد و برخلاف گذشته، معنا را در لایههای زیرین روایت پنهان ساخت. در این میان، از جمله ظرفیتهایی که با کاوش در زوایای آن، میتوان عناصر گوناگونی از داستان را رمزگشایی کرد، مکان و بازتابهای معنابخش آن است. پدیدارشناسی با نظریهپردازیهای گسترده، بیش از دیگر علوم، این عنصر معنابخش را در کانون توجهات خود قرار داده است. از پرنمودترین نظریههایی که پدیدارشناسان دربارۀ مکان ارائه دادهاند، نظریۀ «حسّ مکان» است. حس مکان به معنای ادراک ذهنی از محیط است که شخص را در ارتباطی درونی با مکان قرار می‌دهد. این حس، فضا را به مکانی با خصوصیات حسی ویژه تبدیل می‌سازد و عاملی مهم در هویتیابی افراد تلقی میشود؛ عاملی که امروزه نویسندگان را برآن داشته است تا موقعیتبخشیهای هدفمندی در آثارشان نسبت به آن لحاظ کنند. در رمان روان‌شناختیِ أقُودکَ إلی غَیری از عائشة ارناؤوط، شاعر و نویسندۀ سوری-آلبانیایی، مکان، محمل معانی و مفاهیم نوینی است که با نظریۀ حسّ مکان قابل تطبیق است. جستار حاضر میکوشد تا با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و بر پایۀ نظریۀ مذکور، رمان یادشده را بررسی و تحلیل کند تا از این رهگذر، به لایه‌های معنایی نهفته در عنصر مکان این داستان پی‌ ببرد. برخی از یافتههای پژوهش، ناظر بر حضور مدلولهای جدید در مکانهایی چون خانه، مدرسه، نمایشگاه و ... است که نویسنده با دریافت حسّ درونی مکان، زمینه را برای خوانشی نو از آنها فراهم ساخته است.

إستراتیجیة القارئ لروایة مقبرة الإنکلیز لعلاء شاکر (دراسة وفقاً لنظریة فولفغانغ إیزر)

کلثوم باقری؛ ناصر زارع

دوره 15، شماره 4 ، آذر 1402، ، صفحه 119-142

https://doi.org/10.22059/jalit.2023.362383.612705

چکیده

کثرت وتعدّدت الدراسات حول النظریات الموجهة للقارئ، وهی بحوث تحتاج إلى دقّة فائقة لقراءة النص، خاصة إذا کان النصّ روایة، وقد یصعب الأمر على الباحث إذا حضر المؤلّف نفسه فی النصّ السردی، کماوراء النصّ ... بیشتر کثرت وتعدّدت الدراسات حول النظریات الموجهة للقارئ، وهی بحوث تحتاج إلى دقّة فائقة لقراءة النص، خاصة إذا کان النصّ روایة، وقد یصعب الأمر على الباحث إذا حضر المؤلّف نفسه فی النصّ السردی، کماوراء النصّ إذا شملت الروایة مجموعة من الرواة، مما یتطلّب البحث دراسة الأنساق الأدبیة وأنواع القرّاء مثل القارئ الحقیقی والقارئ المتغیب وأنواعه، للکشف عما یحمل النصّ فی طیاته من تأویلات. ومن الروائیین العرب الذین اهتموا بشکل کبیر بکتابة النصّ غیر المألوف، هو الکاتب العراقی علاء شاکر، لاسیما فی روایته المسلسلة الممزوجة بالفانتازیا "مقبرة الإنکلیز"، حیث تشتبک الأحداث، والشخصیات، والحبکة، والرواة وهناک راوٍ میت یحکی عن مجریات موته وراویة تنهی الروایة بصورة مابعدسردیة، بطریقة تحفّز الروایة للقارئ مساحات کبیرة للتأویل. ما یرید البحث مناقشته هو المنظور الذاتی والمروی له والظاهراتیة والقارئ المضمَّن وآفاق التوقّعات وتجربة القارئ والمقدرة الأدبیة ونفسیة القارئ وقد تمّ العثور على أنواع القارئ المثالی والجامع فی الروایة حسب قراءة الباحثین لهذه الدراسة.. تم هذا البحث وفقاً للمنهج الوصفی- التحلیلی ومن سمات الدراسة العودة لنظریات المفکرین الذین تناولوا النظریات الموجّهة للقارئ. وأهم ما توصّل إلیه البحث أن القارئ فی هذه الروایة فاعل لیس منفعلاً ونصها لیس نصاً منغلقاً بل منفتحاًعلى القراءات المتعددة، لأن شاکر منح الحریة الکافیة للقارئ کی یتحرک من خلالها على مساحة النص وترکیزه على الدور المحوری للقارئ فی تشکیل النص. فی الحقیقة، شاکر جعل القارئ یشارک فی العملیة الإبداعیة التی تؤدی إلى التفاعل القوی بین القارئ والنص.

تعامل تصویرسازه‌های پویا و ایستا در پویایی تصاویر معلقۀ امروالقیس

علی اکبر فراتی؛ زهره نورائی نیا

دوره 13، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 129-150

https://doi.org/10.22059/jalit.2021.313541.612309

چکیده

زندگی در بادیه و عدم استقرار دائم در یک مکان از ویژگی‌های شعری شاعران عرب جاهلی، به‌ویژه امرؤالقیس بوده‌ است؛ عاملی که سبب شده تا این حرکت و پویایی به‌عنوان عنصری غالب در شعر آنان به‌ شمار آید، بهطوریکه ... بیشتر زندگی در بادیه و عدم استقرار دائم در یک مکان از ویژگی‌های شعری شاعران عرب جاهلی، به‌ویژه امرؤالقیس بوده‌ است؛ عاملی که سبب شده تا این حرکت و پویایی به‌عنوان عنصری غالب در شعر آنان به‌ شمار آید، بهطوریکه همواره نوعی دگردیسی در شعر آنان همپای گذر زمان و گردش روزگار وجود داشته ‌است. در معلقۀ امرؤالقیس نیز که سرآمد شعر جاهلی به‌ شمار می‌رود، حرکت به موازات ایام در شعرش رخ می‌نماید و عنصری مؤثر در سازه‌های تصویری شعر و نیز عاملی مهم در پیشبرد آن میگردد تا جایی که می‌توان ادعا کرد مهم‌ترین ملاط انسجام و پیوستگی اجزاء معلقۀ او همین عنصر پویایی است. عنصری که زاییده رویکرد واقعگرایانۀ شاعر و نگاه حسی او به طبیعت و حاصل سیر متوازن زندگی او با جهان پیرامون اوست. حرکتی از درون به بیرون که خط سیر پویایی را از عواطف و احساسات درونی او پی گرفته، آن را در جهان بیرونی او بهتدریج وسعت میبخشد و در نهایت نبض احساس او را در عاشقانههایش به پویش سهمگین طبیعت در تصاویر پایانی قصیده پیوند می‌زند. بدین ترتیب تصاویرِ حرکت، عنصری مهم و برجسته در سیمای ادبی شعر امرؤالقیس میگردد. پژوهش حاضر که به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی و با هدف ایجاد نگاهی تازه به تصویرگری در معلقۀ امرؤ القیس انجام گردیده در پی پاسخ به این پرسش است که تصاویر پویایی در معلقۀ او از چه سازه‌هایی فراهم آمده و این سازه‌ها چگونه در دستیابی به تصویر کلی حرکت و حیات در این قصیده مؤثر بوده‌اند؟ این بررسی نشان میدهد که تصویرِ حرکت در معلقۀ امرؤالقیس حاصل حضور فعال سازههای ایستا و پویایی چون انواع سازههای زبانی، بلاغی، مؤلفههای روایی و نیز عناصر موثر زمان و مکان است که در این گفتار با عنوان تصویرسازه یا سازههای تصویری معرفی میشوند. سازههایی که گاه مستقل و گاه در تعامل با یکدیگر موجب برجستگی سیمای کلی حرکت در شعر او شده است.

واکاوی شگردهای فرمیِ پست‌مدرن در مجموعۀ عذابات المتنبی فی صحبة کمال أبودیب والعکس بالعکس

فاطمه پیری؛ علی اکبر احمدی چناری؛ عبدالباسط عرب یوسف آبادی

دوره 14، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 129-152

https://doi.org/10.22059/jalit.2021.331943.612459

چکیده

نمود پستمدرنیسم در متون تنها به محتوا و موضوع محدود نمیشود؛ بلکه بخشی از تمهیدات پست‌مدرنیستیِ آثار ادبی، مربوط به عناصر فیزیکی متن، یعنی صفحۀ کاغذ، خطوط، حروف، واژگان و حاشیۀ متن است. این تمهیدات ... بیشتر نمود پستمدرنیسم در متون تنها به محتوا و موضوع محدود نمیشود؛ بلکه بخشی از تمهیدات پست‌مدرنیستیِ آثار ادبی، مربوط به عناصر فیزیکی متن، یعنی صفحۀ کاغذ، خطوط، حروف، واژگان و حاشیۀ متن است. این تمهیدات در راستای اصل پستمدرنیستیِ عدم قطعیت و ایجاد تردید و شبههافکنی در هستیشناسی مخاطب صورت میگیرد. این امر به درهمریختن ژانرها، فروپاشی نظم هندسی متن و ایجاد هرج‌ومرج و آشفتگی در سنتهای نویسندگی و شاعری، به‌ویژه نحوۀ چینش واژگان و سطرها و همچنین کاستن از مرکزیت متن اصلی و تمرکز بر حاشیۀ متن منجر میشود. کمال ابودیب نویسندۀ معاصر سوری با رویکردی پست‌مدرنیستی، اثر عذابات المتنبی فی صحبة کمال ابودیب والعکس بالعکس را به رشتۀ تحریر درآورد. او در این اثر تلاش می‌کند روایتها، جریانات و حوادث مختلف زندگی متنبی را که در متون پیشین آمده است، با ذهنیتی پستمدرنیستی بازنویسی کند. جستار حاضر تلاش میکند با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی به واکاوی و تحلیل این سازوکارها و نقش آنها در معناآفرینی در اثر یادشده بپردازد. این اثر به اقرار خود نویسنده نه در زمرۀ داستان قرار می‌گیرد و نه شعر؛ زیرا تلفیقی است از تمامی ژانرهای ادبی و هنرهای شکل‌محور. نتایج پژوهش نشان میدهد ابودیب تلاش دارد در این اثر، تنش‌های جهان درونی خود و فلسفۀ زندگی شخصی و اجتماعی را در کشورهای عربی، با تأکید بر شگردهای فرمی پست‌مدرنیستی به تصویر کشد. وی با تأکید بر شگردهای فرم‌محور قصد دارد ذهن مخاطب را به زوایای پنهان شکل‌گیری داستان خود با متنبی معطوف نماید تا اقتدار کلان‌روایت‌ها را در سطح دیداری به چالش بکشد. او برای رساندن این پیام به مخاطب، از سازوکارهای شکلمحور همچون سپیدنویسی، نقاشی، اشکال هندسی، عمودنویسی، تجزیه‌نویسی و تغییر فونت بهره میبرد که هرکدام نقشی برجسته در ایجاد تردید در ذهن مخاطب دربارۀ امور واقعی و الگوهای ثابتشدۀ فکری و معرفتی وی دارند.

استخدامات الترکیب النحوی «من المفترض» فی الأفلام العربیة وفقا لنظریة هایمز

لیلا اسداله ئی؛ مسعود فکری

دوره 15، شماره 4 ، آذر 1402، ، صفحه 143-168

https://doi.org/10.22059/jalit.2023.369378.612766

چکیده

نظرا لدور السیاق والثقافة فی تشکیل اللغة الخاصة فی کل مجتمع، یهدف البحث الحالی إلى استخدام المنهج الإثنوغرافی الذی یرکز بشکل خاص على السیاق، لتحدید البنیة و المعنى و الاستخدامات الخاصة و المحددة لترکیب ... بیشتر نظرا لدور السیاق والثقافة فی تشکیل اللغة الخاصة فی کل مجتمع، یهدف البحث الحالی إلى استخدام المنهج الإثنوغرافی الذی یرکز بشکل خاص على السیاق، لتحدید البنیة و المعنى و الاستخدامات الخاصة و المحددة لترکیب من المفترض مبنیا علی استخدامها فی المجتمع الناطق باللغة العربیة و تطبیقا لاصول النحو التعلیمی و لیس النحو العلمی و هذا المضمار لم یتم تحدیده فی الکتب النحویة حتى الآن. ولتحقیق هذا الهدف تمت مشاهدة و مراقبة 173 فلما عربیا وتسجیل أمثلة توضیحیة لترکیب من المفترض ومن ثم تحلیلها. وبعد جمع البیانات، قمنا باستکشافها بناءً على نظریة هایمز (1962). أعطت نتائج البحث مخططًا لبنیة و معنى هذا الترکیب النحوی المستخدم على نطاق واسع. و بحسب التحلیلات التی تم إجراؤها، فبالإضافة إلى الترکیب المنشود، فإن "المفترض" و"یفترض" فی الوجوه الإیجابیة و"لا یفترض" و"لم یفترض" فی الوجوه السلبیة تظهر أبعادا بنیویة مختلفة لهذا الترکیب، و هو یستخدم للتعبیر عن الأفکار العلمیة و التجریبیة و الشخصیة، کما یستخدم للتعبیر عن االقوانین و الخطط و الوعود و الاتفاقیات المحددة مسبقاً بین الناس و یترجم بصیغة "باید ... میبود / قرار بود.../ قرار است/ پیش‌فرض آنست که... (ایجابی) " و "مگر نباید.../ مگر قرار نبود... / مگر قرار نیست.../ پیش‌فرض آنست که...(سلبی)" إلى اللغة الفارسیة. وأخیراً، ومن خلال تحلیل الأفلام الإنجلیزیة التی کانت الأفلام العربیة مدبلجة منها غالبا، وجدنا المعادل النحوی للترکیب المطلوب فی اللغة الإنجلیزیة لیکون دلیلاً فی التصنیف الجدید لهذا الترکیب فی اللغة العربیة

سازگاری فرهنگی مهاجران در رمان شیکاگو، اثر علاء الأسوانی؛ بر اساس نظریۀ فرهنگ‌پذیری جان بری

نسرین کاظم زاده؛ مصطفی مهدوی آراء؛ مالک عبدی

دوره 13، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 151-172

https://doi.org/10.22059/jalit.2021.317476.612344

چکیده

پدیدۀ مهاجرت یکی از پیچیده‌ترین پدیده‌های جمعیتی است، و فرآیند سازگاری مهاجران در مقصد، پدیدهای به‌مراتب پیچیده‌تر از آن است؛ چراکه زندگی در یک جامعۀ انسانی جدید که بر اساس مجموعه‌ای از ... بیشتر پدیدۀ مهاجرت یکی از پیچیده‌ترین پدیده‌های جمعیتی است، و فرآیند سازگاری مهاجران در مقصد، پدیدهای به‌مراتب پیچیده‌تر از آن است؛ چراکه زندگی در یک جامعۀ انسانی جدید که بر اساس مجموعه‌ای از چارچوب‌های ارزشیِ مشخص، انتظارات و توقعات خاص شکل گرفته، مستلزم رسیدن به درجه‌ای از سازگاری است؛ این سازگاری در جریان فرهنگ‌پذیری، یعنی در حین وقوع تغییراتی صورت میگیرد که افراد در پاسخ به محیط فرهنگی خود صادر می‌کنند تا قدرت مواجهه با چالش‌های ناشی از برخورد دو فرهنگ متفاوت را داشته باشند. نظریۀ فرهنگ‌پذیری جان ‌بری که در حقیقت نوعی سازگاری با فرهنگ‌های مخالف است، یکی از جامع‌ترین نظریه‌ها دربارۀ سازگاری مهاجران است. رمان شیکاگو اثر علاء الأسوانی، روایتگر زندگی تعدادی از روشنفکران مصری است که برای ادامۀ تحصیل و داشتن آینده‌ای بهتر به آمریکا مهاجرت می‌کنند. این افراد بعد از ورود به جامعۀ جدید برای سازگاری هرچه بیشتر با سرزمین میزبان دست به اتخاذ استراتژی‌های فرهنگی میزنند. مقالۀ پیش رو بر آن است تا با تکیه بر نظریۀ فرهنگ‌پذیری بری به بررسی این استراتژی‌ها از طرف شخصیت‌های رمان مذکور بپردازد و به این سؤالات پاسخ دهد که شخصیتهای این رمان چگونه خود را با فرهنگ جدید غرب سازگار کرده‌اند و این سازگاری متأثر از کدام استراتژیهای فرهنگیِ مطرح‌شده در نظریۀ جان بری است؟ نتایج حکایت از آن دارد که فرهنگ‌پذیری فرآیندی مرحلهای و پیچیده است و عناصری همچون ریشه‌های دینی، قومی، میهنی و نگرش‌های فردی در آن دخیل هستند. قهرمانان با پیشینه‌ها و نگرش‌های متفاوت در این فرآیند، استراتژی‌های متعددی از قبیل جدایی، همانندی و یکپارچگی را برای وفق‌دادن خود با محیط جدید اتخاذ می‌کنند. استراتژی یکپارچگی، بهترین راهبرد برای حل چالش‌های فرهنگی مهاجر است؛ زیرا مهاجر برای داشتن تعامل سودمند در محیط جدید، به ایجاد هویتی دوگانه در خود نیاز دارد تا در عین حفظ فرهنگ مادری، خود را با ارزشها و معیارهای فرهنگی جامعۀ میزبان نیز وفق دهد.

رمان «باب الشمس» سدی در برابر «رژیم حقیقت» صهیونیسم (خوانشی بر اساس تاریخ‌گرایی نوین)

امید ایزانلو

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 مرداد 1402

https://doi.org/10.22059/jalit.2023.348458.612590

چکیده

در نگاه تاریخ‌گرایی نوین روایت رخدادها تابعی از گفتمان قدرت در جامعه است و خوانش هر رویداد تابعی از شرایط سیاسی و اجتماعی و گفتمان غالب به شمار می‌رود. به همین سبب آثار ادبی می‌توانند نوعی روایت تاریخی ... بیشتر در نگاه تاریخ‌گرایی نوین روایت رخدادها تابعی از گفتمان قدرت در جامعه است و خوانش هر رویداد تابعی از شرایط سیاسی و اجتماعی و گفتمان غالب به شمار می‌رود. به همین سبب آثار ادبی می‌توانند نوعی روایت تاریخی باشند که می‌تواند گفتمان غالب هر دوره را آشکار کند. حال سؤال اینجاست که الیاس خوری در رمان باب‌الشمس چگونه توانسته گفتمان غالب را عیان سازد. بررسی توصیفی- تحلیلی اثر نشان می‌دهد نویسنده در این رمان، روایت‌گر رنجی است که فلسطینیان بعد از نکبت در سال 1948 متحمل شدند و تصویری از آوارگی و تبعات آن را نمایش می‌دهد. اما در لایه‌های پنهان خود روایتگر گفتمانی است که تلاش دارد تا آرمان فلسطین را به فراموشی بسپارد و ایدئولوژی صهیونیسم را گسترش دهد. حتی مورخان نوین اسرائیلی که ادعا می‌شود، تلاش کرده‌اند تا تصویرگر بخشی از جنایت‌های اسرائیل باشند بازهم در لایه‌های پنهان آثار خود، از زاویه‌ای به رویدادها می-نگرند که در نهایت حمایت ضمنی از اسرائیل را در بطن خود دارد. اما در لایه‌های پنهان خود روایتگر گفتمانی است که تلاش دارد تا آرمان فلسطین را به فراموشی بسپارد و ایدئولوژی صهیونیسم را گسترش دهد. حتی مورخان نوین اسرائیلی که ادعا می‌شود، تلاش کرده‌اند تا تصویرگر بخشی از جنایت‌های اسرائیل باشند بازهم در لایه‌های پنهان آثار خود، از زاویه‌ای به رویدادها می-نگرند که در نهایت حمایت ضمنی از اسرائیل را در بطن خود دارد.

مشاهده مقاله

تحلیل وجوه پنهان معنا در نفرین‌های نهج‌البلاغه از منظر کاربردشناسی (با تمرکز بر ترجمه موسوی گرمارودی)

علی اصغر شهبازی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 مهر 1402

https://doi.org/10.22059/jalit.2023.358284.612673

چکیده

چکیده بازتاب فرهنگ اجتماعی زندگی عرب را می‌توان در بسیاری از بخش‌های نهج‌البلاغه ملاحظه کرد. گزاره‌های ذمّ و نفرین در نهج‌البلاغه یکی از عناصر زبانی گویای فرهنگ آن روزگاران است که از ابعاد مختلف زبانی، ... بیشتر چکیده بازتاب فرهنگ اجتماعی زندگی عرب را می‌توان در بسیاری از بخش‌های نهج‌البلاغه ملاحظه کرد. گزاره‌های ذمّ و نفرین در نهج‌البلاغه یکی از عناصر زبانی گویای فرهنگ آن روزگاران است که از ابعاد مختلف زبانی، روان‌شناختی و اجتماعی اهمیت دارد. کاربرد این گزاره‌ها از زبان امام علی (ع)، گاه برای مخاطب ناآشنا با فضای سخن، غریب و نامأنوس بوده و انتقال آن به فرهنگ دیگر از بستر ترجمه، به دلیل وجوه پنهان معنا و افتراق فرهنگی، چالشی برجسته به نظر می‌آید. این پاره‌گفت‌ها، همانند بسیاری از ترکیب‌های مستقل چون امثال، از نظر معنا در پیوند با اجزای دیگر متن قرار دارد و گویای بخشی از ساختار اجتماعی دوره امام علی (ع) است. در پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی‌ـ تحلیلی و از منظر بر کاربردشناسی، تلاش می‌شود دلالت‌های ضمنی شماری از این تعابیر در ترجمه‌ موسوی گرمارودی از نهج‌البلاغه مورد ارزیابی قرار گیرد. بررسی بافت موقعیتی و زبانی کاربست کنش‌های گفتاری ذمّ و نفرین در نهج‌البلاغه، حاکی از ترسیم انگیزه‌هایی چون هشدار و غفلت‌زدایی، تحقیر و توبیخ، اظهار شگفتی و ترغیب، همراه با مخاطب‌سنجی‌ست. مخاطبان این گزاره‌ها گاه نزدیکان، یاران و مردم شهرهای تحت فرمانروایی امام بوده و گاه دشمنان وی بوده‌اند که اغلب امام در هنگام گلایه از آن‌ها به کاربرده است. گرمارودی درحاشیه ترجمه خود ضمن معناشناسی برخی از این تعابیر، به وجوه معانی آنها اشاره کرده است و تلاش داشته با در نظر گرفتن دلالت‌های ثانویه‌ این تعابیر، چون تحقیر، اظهار شگفتی، هشدار و توبیخ و غیره، مفهومی درست از این گونه تعابیر در ترجمه بیان دارد. واژه‌های کلیدی: نهج‌البلاغه، نفرین، ترجمه، دلالت‌ ضمنی، کاربردشناسی.

مشاهده مقاله

نویسندگی؛ سرمایه فرهنگی زنان در رمان «الراویات» نوشته مها حسن (با نگاهی به نظریۀ «انواع سرمایه» پی‌یر بوردیو)

محدثه سمیعی؛ عباس گنجعلی؛ حسین شمس آبادی؛ حجت الله فسنقری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 مهر 1402

https://doi.org/10.22059/jalit.2023.359519.612681

چکیده

اغلب آثاری که در زمینۀ حقوق زنان نوشته شده است، بر مؤلفه‌های مشترکی چون خشونت علیه زنان، ازدواج اجباری، استقلال مالی زنان، خودشیء‌انگاری و موضوعاتی از این قبیل تاکید می‌کنند؛ اما رمان «الراویات» ... بیشتر اغلب آثاری که در زمینۀ حقوق زنان نوشته شده است، بر مؤلفه‌های مشترکی چون خشونت علیه زنان، ازدواج اجباری، استقلال مالی زنان، خودشیء‌انگاری و موضوعاتی از این قبیل تاکید می‌کنند؛ اما رمان «الراویات» نوشتۀ مها حسن، رمانی متفاوت و زنانه است که علیرغم مبارزه با تمامی این مسائل، سعی دارد با گذار از این مؤلفه‌ها، بر پارادایمی متفاوت و تاثیرگذار در جهت تعالی منزلت زنان و دستیابی آنان به جهانی مطابق نیازهای خود تمرکز کند. نویسنده با توجه به سرمایه‌ها و توانایی‌های زنان -که در طول تاریخ پیوسته در معرض سرکوب و تحقیر بوده‌اند- عنوان می‌کند که زنان آگاه می‌توانند با ترویج آگاهی‌ها و دانش خود به سراسر جهان، پیام آزادی‌خواهی را به دیگر زنان نیز برسانند و برای تحقق این مهم، باید بنویسند. پی‌یر بوردیو (Pierre Bourdieo)، جامعه‌شناس فرانسوی، در نظریۀ انواع سرمایه، -با اشاره به عنصر عادت‌واره (habitus) - بحث سرمایۀ فرهنگی را به عنوان عاملی مهم در دستیابی افراد و گروه‌ها به قدرت نمادین و بازتولید طبقات اجتماعی مطرح می‌کند. پژوهش حاضر به روش توصیفی - تحلیلی در نظر دارد موضوع نویسندگی را به عنوان سرمایۀ فرهنگی زنان در رمان «الراویات» نوشتۀ مها حسن مورد بررسی قرار داده و تأثیر آن را بر بازتولید جایگاه اجتماعی زنان «الراویات» بسنجد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که زنان جسور در «الراویات»، با انجام کنش‌ها و اعمالی خلاف عادت‌واره‌های مرسوم و با تولید دانش و آگاهی‌بخشی، همچنین انباشت سرمایۀ نویسندگی خود، به قدرتی نمادین دست می‌یابند و در نهایت جهانی مطابق میل خود و به دور از هرگونه تبعیض بنا می‌نهند.

مشاهده مقاله

دوره 16 (1403)

دوره 15 (1402)

دوره 14 (1401)

دوره 13 (1400)

دوره 12 (1399)

دوره 11 (1398)

دوره 10 (1397)

دوره 9 (1396)

دوره 8 (1395)

دوره 7 (1394)

دوره 6 (1393)

دوره 5 (1392)

دوره 4 (1391)

دوره 3 (1390)

دوره 1 (1388)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده